Cén fáth atá muid dearg le fearg?
Agus muid ag ullmhú don léirsiú mór beartaithe don Sathairn beag seo - 15 Feabhra 2014 - i mBaile Átha Cliath nach fiú go mór dúinn breathnú isteach ar chén fáth atá sé dá eagrú? Is ceart dúinn a bheith "Dearg le Fearg!" Ach nach ceart dúinn díriú ar chúiseanna ár feirige agus go dtuigeann pobal na tíre, idir poball na Gaeilge agus pobal an Bhéarla céard iad ár n-éileamh?
D'fhógair
Seán Ó Cuirreáin go raibh litir curtha aige chuig Uachtarán na hÉireann go raibh cinneadh déanta aige éirí as mar Coimisinéir Teanga ar an 23ú lá Feabhra 2014, deich mbliana ó ceapadh é don chéad uair. Chuir sé seo an díomá ar Phobal na Gaeltachta agus ar Phobal na Gaeilge ach is cosúil nár chuir sé ann nó as don Rialtas and do lucht riaracháin nó fiú lucht polataíochta na Tíre.
|
Ag ullmhú don Sathairn! |
Is dá bharr seo chinn Conradh na Gaeilge agus cumainn eile, feachtas a thosú ag chuir ina luí ar an Rialtas an damáiste atá á dhéanamh a easpa ghníomhachta ar chursaí teanga do fhéiniúlacht na tíre. Ar bhealach nach thár n-ais ag an bpointe i 1892 nuair a thug Dúghlás de hÍde a ráiteas stairiúil (i mBéarla) ag an I
rish National Literary Society? Má
léightear anois í,
mutatis mutandis, is beag athrú atá ann ó thaobh chúrsaí riarachán na tíre, go mór mór ó thaobh na Gaeltachta de. Ach an difríocht is mó atá ann idir an am sin agus anois is sea méid na Gaeltachta féin. Cinnte tá níos mó daoine in Éirinn gur féidir leo Gaeilge a labhairt ach tá laghdú thár cuimse ar an méid a úsáideann Gaeilge mar teanga phobal.
Sílim gur fiú breathnú ar na trí cainteanna nó aithisc a thug Seán Ó Cuirreáin le ceithre mí anuas. Táid láidir agus táid soiléar. Sílim gur an rud is suntaisí futhu ná nár thug éinne sa Rialtas, Aire Stáit na Gaeltachta, Aire na Gaeltachta, Aire Oideachas nó Taoiseach, nó aon fheidhmeannach de chuid na státseirbhíse freagra, nó fiú aon ráiteas ag bréagnú nó ag eas-aontú le h-aon rud a dúirt sé ach mírín beag ó Ruarí Quinn, Aire Oideachas, (i mBéarla mar níl Gaeilge ag Aire Oideachas na Éireann!) a dúirt go ndúirt Dinny McGinley
“who has direct responsibility in this area, that these criticisms by the commissioner are not accepted!" Go bhfios dom nior dúirt Dinny McGinley féin é sin go poiblí in aon áit!
|
Staitisticí (Cliogáil ar seo chun é a dhéanamh níos mó) |
1. Ag Coláiste na hÉireann!
Bé ag tús mí Meán Fomhair 2013 is sea a d'oscail Seán Ó Cuirreáin, an Coimisinéir Teanga institiúid úr tríú leibhéal Ghaelcultúr, Coláiste na hÉireann, a sheoladh, mar aon leis an chéad chúrsa de chuid an choláiste sin, Dioplóma Iarchéime san Aistriúchán.
Bhí sé tár éis an-chuid taighde ar pholasaí an Rialtas sa Ceartlann Náisiúnta agus is ag an oscailt seo a roghnaigh sé leis an eolas a roinnt leis an bpobal. Dúirt sé,
"Soiniciúlacht, cur i gcéill agus an mhéar fhada a bhí sa treis: is deacair brí ar bith eile a bhaint as polasaí an stáit ó 1928 ar aghaidh".
Tá an teacs iomlán le fáil anseo againn:
Moill, moilliú nó stopadh? Torthaí thaighde an Choimisinéara ar pholasaí Rialtais i leith na Gaeilge.
2. Comhchoiste um Fhormhaoirsiú ar an tSeirbhís Phoiblí agus Achainíocha
Ansin dhá mhí ina dhiaidh sin fauir sé chuireadh dul ó comhair an
Chomhchoiste um Fhormhaoirsiú ar an tSeirbhís Phoiblí agus Achainíocha, lena thuairisc don bhliain 2012 a phlé. Is ansin a dúirt sé,
"..Cé go bhfuil 2 bhliain eile fágtha i mo thréimhse ceapacháin, creidim i mo chroí istigh i bhfianaise na faisnéise atá curtha in bhur láthair agam anseo inniu gur beag eile a d’fhéadfainn a bhaint amach go pearsanta sa tréimhse ama sin i dtaca le cearta teanga phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta. Is trua liom a rá, mar sin, go bhfuil cinneadh déanta agam seasamh siar ó mo cheapachán mar Choimisinéir Teanga ar an 23 Feabhra seo chugainn." Seo
Mar a labhair an Coimisinéir Teanga! (4 Nol 2013)
3. Fochoiste Oireachtais faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge
Ar ámharaí an t-saoil fuair sé chuireadh eile ón Oireachtas, ó choiste, nó fo-choiste chun a bheith cruínn,
Fochoiste Oireachtais faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge ar an 23ú lá Eanáir le labhairt ar a chinneadh éirí as mar Choimisinéirí.
Labhair se go beacht agus go soiléir ag miniú cén fáth go díreach ar éirigh sé as.
"Mura féidir leis an Stát dearbhú a thabhairt i dtaca le húsáid na Gaeilge i mbun cumarsáide le pobal na Gaeltachta gan cheist, gan choinníoll agus a chinntiú go mbeidh dóthain foirne le cumas sa Ghaeilge sa chóras riaracháin phoiblí nuair a bheas an tAcht Teanga á leasú, creidim go dtuigfear ansin gur cur i gcéill a bheas ann.
An rogha a bhí agam ná seasamh siar ó mo cheapachán mar Choimisinéir Teanga ar bhonn prionsabail le haird a dhíriú ar na ceisteanna seo nó leanúint orm agus, ar an bhealach sin, a bheith páirteach sa chur i gcéill. "
Tá an-chuid á lorg againn, ach tár aon rud eile tá muid ag lorga aitheantas ón Rialtas go bhfuil géar-chéim ann. Tá dá chloch ar ár bpaidrín againn mar comhartha ar sin. Ní chosnódh an dá rud seo pingin rua ar an stáit-chiste agus luaigh Seán Ó Cuirreáin iad sna trí caintenna sin (Mar a luaigh Dúbhghlas de hÍde iad 121 bliain ó shin. Diúltaigh cinneadh a fhoilsigh an Rialtas faoi earcaíocht sa stáit sheirbhís don dara éileamh thuas.
"Mura féidir leis an Stát aghaidh a thabhairt ar an dá ghné sin – úsáid na Gaeilge i mbun cumarsáide le pobal na Gaeltachta agus cinntiú go mbeadh dóthain foirne le cumas sa Ghaeilge sa chóras riaracháin phoiblí ‒ nuair a bheidh an tAcht á leasú, creidim go dtuigfear ansin gur mugadh magadh, briolla brealla nó bréaga a bheas i gceist."
|
An dá éileamh mór nach gcosnódh rud ar bith ar an Stáit! |
Fáth ár mbuartha! Na trí aithisc deireannach ón gCoimisinéir Teanga.