Níos Breatanaí?

"'An bhfuil muid ullamh chun aitheantas a thabhairt don fhéiniúlacht Breatnach ó thuaidh in Éire Aontaithe?'
Freagra Sheosamh Uí Chuaig: 'Bheadh sé níos deacair a bheith níos Breatnaí nár mar atáimid!'"

Tuít ó Tús Áite (Clár Raidío) 23 Lúnasa 2019

Breatanaithe cheana?

Chuala mé Seosamh á rá san ar an Raidío aréir. Is ag caint faoin gcomhrá atá ar siúl anois faoin mBreatimecht, an Cúlstad agus an "baol" ann faoi athaontú na tíre. Deirtear go mbeidh orainn an chuid i mBunracht na hÉireann a athru chun freastal a leis an milliún a roghnaíonn gur leis an Ríocht Aontaithe iad, gur Briotanaigh (seachas Breatnaigh) iad.

I measc na rudaí atá luaite, ag an Taoiseach fiú, tá stadas na Gaeilge. Ar bhealach ar ndóigh ní féidir leis a stádas fírinneach a athru. Cinnte sí an Teanga Náisiúnta é agus ní féidir sin a shéanadh. Ach ar bhealach eile níl mórán stadas aici i Stáit ar bith ar Éirinn, thuaidh nó theas, thoir nó thiar.

Tá meon teanga na Ríocht Aontaithe leabaithe go tréan, go dtí na préamhacha fiú, sa Stáit seo - meon an Bhéarla! Tá fhios ag an saol Fodhla nach féidir an seirbhís is simplí a fháil sa teanga náisiúnta. Tá muintir na Gaeltacht fiú éirithe tuirse leis an fíor troid an seirbhís is bunúsaí a fháil ina dteanga féin. Cúrsaí leighis mar shampla. Nach dtuigimíd an rud a dúradh i litir ó pháiste óg Gaeltachta chuig an Taoiseach i 2014.

"Tá cara mór agamsa. Deir mo mhama liom go bhfuil riachtanais speisialta aige, cibé céard é sin. Tá a mhama an-mhór le mo mhama féin. Chuala mé ag caint iad sa gcisteanach an lá cheana. Bhí sí ag rá gur dhúradh léi an cineál cainte eile a labhairt leis. An Béarla. Mar ní bheadh aon chúnamh ar fáil dó i nGaeilge.

B’shin an chéad uair a chonaic mé daoine móra ag caoineadh."

Ní annamh a cloistear faoi múinteoirí scoile le tuismitheorí nach bhfuil a bpáiste ag déanamh go maith ar scoil, mar nach raibh aici ach an Ghaeilge.

Níl rudaí pioc níos fearr i gcúrsaí ealíonna mar a dúradh ag ionadaí Fíbín ag Coiste Oireachtais anuireadh :
"Tá an t-iarrthóir Gaeilge faoi mhíbhuntáiste mór (leis na heagraíochta atá freagrach as maoiniú agus as cur chun cinn na nEalaíon) de bharr an rogha teanga atá déanta aige nó aici!"

Bhí alt ag Nós le deanaí ó dhuine atá ag tí ar chonas Carr a thiomáint. Miníonn an t-údar na bacanna a bhíonn air a shárú leis an gceadúnas sealadach a fháil agus ansin sula gcuireann sé a lám ar roth thiomána. Ní h-íonadh mar a deireann, "caithfidh go bhfuil sé sin níos éasca ná an próiseas atá déanta agam go dtí seo!" *

Cosantóir cearta na ndaoine!

Dá ma rud é go raibh sé sásta a chuid gnótha a dhéanamh i mBéarla ní bheadh fadhb ar bith, seachas an tiomáint féin, ag an bhfear bocht. Mar a dúirt an Coimisinéir Teanga, "Bíodh is go bhfuil muid imithe i dtaithí ar an gcur chuige sin ní shin le rá go bhfuil sé ceart."

Dá bhliain ó shin dúirt an fear a bheadh tofa níos deanaí mar Thaoiseach Éireann: "Tá an Ghaeilge lárnach dár bhféiniúlacht agus ní mór tacú go láidir léi. Tá sé riachtanach go dtabharfar faoi líon na gcainteoirí Gaeilge a mhéadú agus go mbeidh sé mar thoradh ar ár mbeartais go mbeidh an teanga le feiceáil agus le cluinstin in úsáid go laethúil ar fud na tíre. Má thoghtar mise i mo Thaoiseach beidh mé ag úsáid na Gaeilge go laethúil i mo chuid oibre."

Mar a dúirt an fear eile, "Yeah, right!"

Nó mar a dúirt fear Áil na Brún aréir: 'Bheadh sé níos deacair a bheith níos Breatnaí nár mar atáimid!'

* Mo thaithí féin.
1915: Ábhar lúibín? Cé chumfadh é?
1918: Ceithre r-phoist agus scairt ghutháin...

Níos Breatanaí?