Fuair mé mo chéad phocáil frith CHOVID breis is seachtain ó shin (
"Faighte - cuid a h-aon!" 4/4/2021). Fuair gach éinne leabhrán 12 leathannach ag le
"important information" faoin instealladh. Mar aon le sin bhí billeog aon leathanach faoi cad a thárlódh i ndiaidh an snaithid a fháil, pianta, tuirse 7rl.
Is cosúil nach raibh iad le fáil sa Teanga Náisiúnta ag an láthair ina a raibh mé á fháil. (Ní smaoinítear ar pobal na Gaeilge fiú sa Phríomhchathair Seirbhís Gaeltachta!)
Rinne an Coimisinéir Teanga tagairt don bhfadhb seo agus é ós comhair choiste Oireachtais i mí Deaireadh Fomhair 2020.
"Maidir leis na gearáin a d’fhiosraigh m’oifig, a bhain bealach amháin nó bealach eile leis an bpaindéim, feictear dom téama coitianta i gcuid de na freagraí a tugadh: go mb’éigean gníomhú go práinneach agus, i gcúinsí fíoreisceachtúla na géarchéime sláinte, cinneadh an dualgas reachtúil teanga a chur i leataobh, é a chur ar atráth, nó níor tugadh aird ar an dualgas sin toisc go gcuirfeadh sé moill ar an ngníomh a chur i gcrích.
"Dá nglacfaí leis nach raibh dlite ar chomhlacht poiblí na seirbhísí seo a chur ar fáil go dátheangach ar an údar nárbh acmhainn dó sin a dhéanamh gan moill a chur leo, d’fhéadfaí a fhorléiriú as sin nuair ba thábhachtaí agus ba phráinne an tseirbhís nó an chumarsáid, gur lú an seans go gcuirfí ar fáil as Gaeilge í."
Nuair a tháinig mé abhaile rinne mé iarracht an eolas seo a fháil ó shuíomhanna éagsúla sláinte. Ní raibh mé ábalta iad a fháil go héasca ar aon suíomh, Roinn Sláinte nó ar shuíomh Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte. Aisteach ach bhfuil aon Roinn Rialtas eile sásta bheith ainmnite ar twitter leis an ainm sa Teanga Náisiúnta fiú Uachtarán na Tíre.
Tá sé suimiúil má déantar hse.ie a úsáid le dul ann faightear www.hse.ie/eng/. Níl aon cnaipe ann a deireann "Gaeilge" nó "Irish Version" Má athraíonn to go www.hse.ie/ga/ níl rud ar bith le fáil ach "Page not found!"
Rinne mé beagáinín bleachtairechta ar an suíomh. Chuir mé an focal Gaeilge sa bhosca
"How can we help you?". Brú mé an chnaipe agus fuair mé
"approx 139 returned for term Gaeilge!" An céad ceann "Gaeilge" agus an miniú
"HSE services and information. Breastfeeding Live Chat." Ní raibh mé ag súil le mórán ach nuair a bhrú mé ar sin fuair mé Leathanach Gaeilge de short éigin ach ní raibh ann ach an nasc
"Coróinvíreas." Is anseo atá an chuid i nGaeilge faoin gCOVID-19 agus suimiúil go leor tá chuid de an-shuas-chun-dáta. Tá aon leathanach déag le nascanna chuig leathanaigh le mion eolais i nGaeilge (cuid acu chuig na leathnaigh i mBéarla).
Cnaipe?Is léir go bhfuil neart oibre déanta ag Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte ar seo ach cén fáth nach bhfuil sé ráite acu? Tá an bolscaireacht go léir nach mór i mBéarla uatha. Cén fáth nach bhfuil
cnaipe naisc mór nó beag ar an bpríomh leathanach leis an bhfocal
"Gaeilge" ar chun cabhrú le Pobal na Gaeilge? Ni nach íonadh nach mbíonn mórán ag breathnú ar foinse i nGaeilge nuair nach ndeirtear linn go bhfuil siad ann. Tá lán cead ag an Fheidhmeannacht an cnaipe ar chlé a aimsiú ar a suíomh gan aon chostas!
Níor éirigh liom cóip den leabhair a bhí á lorg agam a aimsiú áfach - seans go bhfuil sé ann ach ... lean mé orm ag bleachaireacht!
I measc na leathanaigh Bhéarla d'aimsigh me "COVID-19 resources and translations." Níor smaoinigh mé ar "translations" a lorg aistigh go leor ach chonaic me ag bun an leathannach baile i mBéarla é. Is ansin atá an-chuid den eolas a bhí uaim le fáil ach tá na nascanna i mBéarla mar: "Information leaflet about the COVID-19 vaccine (Pfizer/BioNTech, Comirnaty) Irish (PDF, 430 KB, 12 pages)" agus "What can you expect after your COVID-19 vaccine (Pzizer/BioNTech, Comirnaty) Irish (PDF, 210 KB, 2 pages)"*
Is cosúil go bhfuil leabhráin agus billeoga don tri vacsaíní le fáil sa teanga náisiúnta ach ní mór duit beagáinín Béarla agus meon bhleachtaire a bheith agat chun iad a aimsiú!
Seo na leabhráin:
Tá eolas faoin Vacsaín Jansson le fáil ann chomh maith ach ní cosúil go bhfuil leagan Gaeilge le fáil (go fóill?). Tá roinnt stuif le fáil i dteangacha eile chomh maith.
Tá sé deacair a thuiscint an meoin atá ag an bhFeidhmeannacht an méid oibre atá deanta acu (agus atá á dhéanamh acu) i nGaeilge a choimead i bhfolach. Nach bhfuil an baol sláinte céanna ar Pobal na Gaeilge & na Gaeltachta.
*Is cuimhin liom go raibh fadhb mar sin agam nuair a bhí mé ag lorg ceadúnas tiomána 2015.
Eolas sláinte gan cnaipe! Eachtra bleachtaireachta Ghaelach.