Sean ostán i lár Bhaile Átha Cliath is sea Wynns. Is ansin a bhailigh mór uaisle na Gaeilge le staidéar eile fós ar stáid na teangan, an uair seo ar chumas Gaeilge oige na Gaeltachta. Ocáid a bhí eagraithe ag
COGG a bhí ann agus Runaí na Roinne Oideachas a sheol an tuairisc.
Anailís eile!
Bá léir ó chuntaisí ar a bhí sa tuairisc go raibh cumas nios fearr sa Bhéarla acu a tógadh le Gaeilge sa bhaile. Agus mar críoch deireann sé muna n-athríonn an pobal agus an státchóras a gcur chuige i leith na Gaeilge sa Ghaeltacht, ní shárófar na dúshláin atá roimh an teanga. Ní hí an Ghaeltacht amháin a bheidh thíos leis ach an tír ar fad, mar beidh deireadh leis an '
náisiún Gaelach agus an bhféiniúlacht Ghaelach bheo.' Féach mar shampla Kevin Hickei ina alt,
Cumas ‘níos fearr’ sa Bhéarla ag na cainteoirí óga dúchais is fearr, i dTuairisc.ie aréir.
Ba cúis diomá é seo do roinnt daoine. Is mar seo a labhair ráiteas ó Tuismitheoirí na Gaeltachta" Díomá ar díomá, droch scéal in ndiaidh droch scéal.
Croí trom
Mar a dúirt
Seán Ó Cuirreáin beagnach bliain ó shin,
"...dóibh siúd atá gafa go gairmiúil nó go deonach le cosaint nó cur chun cinn na teanga, is tréimhse í seo atá lán le héiginnteacht. Ní fhaca mé in imeacht 30 bliain mar iriseoir nó mar Choimisinéir Teanga an oiread ísle brí agus lagmhisnigh. D’ainneoin tacaíocht ollmhór ag tromlach an phobail i gcoitinne sa tír don teanga, tá sí á ruaigeadh go leanúnach chuig imeall na sochaí, agus áirím anseo cuid mhaith den riarachán phoiblí; ní bheidh sé furasta í a thabhairt ar ais go háit níos lárnaí."
Deireann ráiteas ó
Tuismitheoirí na Gaeltachta: "Is le croí trom a fháiltíonn Tuismitheoirí na Gaeltachta roimh thorthaí an taighde ‘Iniúchadh ar an gCumas Dátheangach: An sealbhú teanga i measc ghlúin óg na Gaeltachta’ a seoladh inniu, ach creideann muid go gcaithfear fáiltiú roimhe mar gurb í an fhírinne í.
Ní haon dea-scéala atá sa tuarascáil seo do thuismitheoirí ach ní haon mhaith dúinn an cur i gcéill.
Déantar moltaí ag deireadh na tuarascála seo agus tá roinnt de na moltaí seo dírithe ar thuismitheoirí. Más aon ábhar dóchais é, tá an eagraíocht Tuismitheoirí na Gaeltachta ag gníomhú ar chuile cheann de na moltaí seo ó bunaíodh muid sa mbliain 2011. Más ar bhonn fíor theoranta agus ar scála an-bheag féin é, creideann Tuismitheoirí na Gaeltachta gur dea scéala é seo.
Tá scoth na múinteoirí ag obair sa nGaeltacht ach níl aon rogha acu acu oibriú mar chuid de chóras nach ndéanann aon fhreastal ar an gcainteoir dúchais. Ba mhaith le Tuismitheoirí na Gaeltachta buíochas a ghabháil leis na múinteoirí seo, creideann muid go mbeadh an scéal i bhfad Éireann níos measa dá n-uireasa.
Tá achainí á dhéanamh ag an eagraíocht ar na hÚdaráis chuí (An Roinn Oideachais, Roinn na Gaeltachta, Údarás na Gaeltachta) gan neamhaird a dhéanamh de thorthaí an taighde seo agus gníomhú ar mholtaí an taighde láithreach.
Ná fágadh muid an chéad ghlúin eile de chainteoirí dúchais ar an bhfaraor géar."
Bhí
dearcadh éagsúl ag scriobhnóir iGaeilge.
"....Ná raibh sé riamh amhlaidh? Is cuimhin liom mé féin in aois 7-12 bl. agus na daoine a bhí ar chomhaois liom – bhíomar go léir ana chumasach sa Ghaoluinn agus sa Bhéarla. Ní fhéadfaí mise a stopadh a léamh agus de bhrí gur beag an solathar leabhair i nGaeilge, bhíos ag léamh den chuid is mó i mBéarla. Bhí mo chairde morán an gcéanna. Ba sinne an dream leis an Ghaeilge ab fhearr ó dhúchas ónár gceantar d’ár n-aois – ach bhíomar chomh cumasach céanna i mBéarla ar a laghad....
...níl a fhios agam an fhadhb chomh mór é agus a chreideann daoine go mbeadh páistí atá idir 7-12bl níos cumasaí sa Bhéarla ná sa Ghaeilge ach más fadhb é sin, an bhfuil an réiteach ceart á moladh sa taighde seo?....
...is é mo bharúil mar thuismitheoir agus mar dhuine nach aon chabhair dúinn an taighde nua seo, go mbeidh sé á úsáíd mar chloch eile le cur ar charn chun an Ghaeilge sa Ghaeltacht a chur faoi chois, seachas a mhalairt. " (B'fhiú go mór
an alt ina iomláine a léamh!)
Bhfuil gníomh le teacht ón Roinn Oideachas, Roinn nach féidir le 98.5% den fhoireann i ndán plé leis an bpobal agus scoileanna sa teanga náisiúnta? "Tá An Roinn Oideachais agus Scileanna 100% tiomnaithe don Oideachas Gaeltachta" a dúirt Seán Ó Foghlú (Rúnaí na Roinne) ag an ocáid, a dúirt giolch ó Kevin De Barra. Nach spéisiúil gur cheap an Rúnaí go raibh gá a leithéid de rud a rá? An bhfuil sé chun a ráiteas sin a cruthú le gníomh?
Glac seilbh le dóchas!
"Tá an chluas bhodhar tugtha ag an Stát do na moltaí agus chuile uair a dhéantar staidéar ar stádas na Gaeilge sa nGaeltacht, buailtear creill bháis na teanga," atá in alt ag Maitiú Ó Coimín i dTuairisc.ie ar maidin.
Tá Fógra na Casca athraithe beagáinín aige "Dearbhaímid gur ceart ceannasach dochloíte é ceart phobal na Gaeilge chun seilbh na Gaeilge agus chun dála na Gaeilge a stiúradh gan srian."
Ach an gá go mbeadh sé mar sin? Críochníonn sé a alt mar seo.
"Tá a ndóthain Gaelscoileanna agus scoileanna Gaeltachta ann le húdarás feidhmiúil éifeachtach a bhunú.
Tá na moltaí ann cheana féin.
Tá an saineolas agus na scileanna ar fáil cheana féin.
Fógraítear cruinniú. Toghtar Bord sealadach. Cumtar siollabas agus curculam nua. Cuirtear na moltaí i bhfeidhm. Stoptar ag clamhsán."
Cé go n-úsáidtear an briathar saor san alt deireannacht is dóigh liom go bhfuil dúshlán nach beag curtha ós ar gcomhair.
Rud nach bhfuil aon amhras faoi agus sin nach féidir bheith ag brath ar an stát chóras a thuile. Tá fhios ag pobal na Gaeltachta sin
ón stair agus óna dtaithí féin.
Bhfuil muid chun glachadh leis an dúshlán nó leis an "mugadh magadh, briolla brealla agus bréaga" ón stáit?
Cúis ísle brí nó tráth cinniúnach? Ár rogha féin!