22.6.11

Freagra ón Aire Oideachas!

 * For WRITTEN answer on Tuesday, 21st June, 2011 Reference Number: 16551/11 (sic)

"Chun a fhiafraí den Aire  Oideachais agus Scileanna an bhfuil sé i gceist aige an grúpa ardleibhéil atá
luaite i Straitéis 20 Bliain 2010 a bhunú go luath; agus an ndéanfaidh sé  ráiteas ina thaobh. "
- Pearse Doherty.
Straitéis 20 Bliain 2010: "I ndáil leis an tsaincheist thábhachtach a bhaineann go sainiúil le  riachtanais scoileanna Gaeltachta agus riachtanais shainiúla gaelscoileanna,  déanfaidh grúpa ardleibhéil athbhreithniú ar na polasaithe atá ann i láthair na  huaire..... Beidh ionadaithe de chuid na bpáirtithe leasmhara ábhartha ar an  ngrúpa ardleibhéil, lena n-áirítear An Roinn Oideachais agus Scileanna, An  Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta, An Chomhairle um Oideachas  Gaeltachta agus Gaelscolaíochta, Foras na Gaeilge agus Údarás nua na Gaeilge  agus na Gaeltachta."

Freagra:

Ruairí Quinn TD
"Tá mo Roinnse gafa faoi láthair le pléanna leis an Roinn Pobail, Comhionannais  agus Gaeltachta faoi fheidhmiú céimnithe na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge.

Nuair a bheidh an chreatlach ama d'fheidhmiú foriomlán na Straitéise  comhaontaithe, tionólfar an grúpa ardleibhéil atá luaite sa Straitéis.  Is  ceart a thabhairt faoi deara go gcomhthadhlaíonn mo Roinnse ar bhonn leanúnach  leis na páirtithe uile lena mbaineann.
Minister (sic) Ruairí Quinn

Share/Save/Bookmark

8.6.11

Scéim labhairt na Gaeilge: Aighneacht

Aighneacht Ghuth na Gaeltachta faoi Scéim úr le áit Scéim Labhairt na Gaeilge a ghlacadh

Tuigtear dúinn go mbeidh deireadh le Scéim Labhairt na Gaeilge i ndiaidh an scoilbhliain reatha agus go bhfuil an Roinn faoi láthair ag déanamh plé ar scéim eile le theacht ina áit do mhí Mheán Fómhair 2011. (Féach "Deireadh le Sceim Labhairt na Gaeilge" Aibreán 2011) Fáiltíonn muid roimh an ráiteas atá déanta ag an Aire Stáit, Donnchadh Mac Fhionnghaile go mbeidh an scéim seo ag díriú isteach ar theaghlaigh le páistí ag aois níos óige agus go mbeadh tacaíocht leanúnach do theaghlaigh atá ag tógail a gclann le Gaeilge i gceist leis.

Measann muid go bhfuil sé criticiúil do thodhchaí na Gaeltachta go mbeadh a leithéid de scéim ann:

1. Chun slat tomhais leanúnach a chur ar fáil ar cé chomh maith agus atá ag eirí leis an Roinn na spriocanna atá sa Straitéis 20 Bliain maidir le cur chun cinn na Gaeilge mar theanga teaghlaigh a bhaint amach

2. Le aitheantas, cosaint agus tacaíocht a thabhairt do na teaghlaigh Gaeltachta atá ag tógail a gclann le Gaeilge sa bhaile

Is é an bunaidhm a bhí le Scéim Labhairt na Gaeilge ná tuismitheoirí Gaeltachta a mhealladh lena gclann a thógail le Gaeilge sa bhaile. Tá tábhacht chriticiúil an aidhm seo mar chroílár polasaí pleanála teanga Gaeltachta glactha leis go forleathan ag chuile saineolaí atá ag plé le cúrsaí mionteangacha go hidirnáisiúnta. Tugtar aitheantas láidir don aidhm sin sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge a ghlac na páirtithe polaitiúla uilig leis d'aonghuth.

'Moltar sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht 2007 gur chóir gurb é an príomhfhócas straitéiseach ó thaobh polasaí teanga sa Ghaeltacht tacaíocht a thabhairt sa todhchaí do ghlúnta tuismitheoirí óga Gaeltachta agus a chur ar a gcumas a gcuid leanaí a thógáil le Gaeilge. Dearbhaíonn an Staidéar ach go háirithe an tábhacht a bhaineann leis an líon cainteoirí gníomhacha Gaeilge atá i limistéir Ghaeltachta a chaomhnú agus a mhéadú.


Is sa chomhthéacs sin atá an Rialtas ag feidhmiú na n-athruithe móra atá leagtha amach sa Straitéis seo. Beidh forbairt córas cuimsitheach pleanála teanga ag leibhéal an phobail sa Ghaeltacht ag croílár na straitéise a bhunófar chun a chinntiú go mairfidh an Ghaeilge mar theanga phobail sa Ghaeltacht.'
Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010

Creideann muid gur chóir an scéim úr seo a chur chun tosaigh mar chuid lárnach den Straitéis 20 Bliain chun tacú leis na teaghlaigh atá ag iarraidh a gclann a thógail le Gaeilge sa Ghaeltacht. Níor chóir amharc air ina aonair ach i gcomhthéacs na hathruithe eile a chaithfear a dhéanamh ó thaobh an chóras cúram leanaí, réamhscolaíochta, bunscolaíocht agus araile sa Ghaeltacht mar atá leagtha amach sa Straitéis.

Pleanáil Teanga sa Ghaeltacht
Beidh gníomhaíochtaí/pleananna sna pleananna teanga (Gaeltachta) sin leagtha amach faoi na ceannteidil seo a leanas:


Seirbhísí Tacaíochta Teaghlaigh, lena n-áirítear seirbhísí cúram leanaí, seirbhísí réamhscoile, seirbhísí comhairle teanga do theaghlaigh, seirbhísí iarscoile, gréasáin do thuismitheoirí agus do leanaí a labhraíonn Gaeilge, seirbhísí comhairle réamhphósta agus réamhbhreithe, clár feasachta teanga do theaghlaigh, seirbhísí teiripe urlabhra agus síceolaíochta, agus seirbhísí sláinte poiblí.
Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010

Ba chóir go gcuimseodh an Scéim nua atá á bheartú gníomhartha lena chinntiú go bhfuil gach ceann de na seirbhísí atá luaite ar fáil trí Ghaeilge do thuismitheoirí atá ag tógáil a gclann le Gaeilge (nó go dteastaíonn uathu sin a dhéanamh) agus go bhfuil saineolas ar fáil i ngach ceann de na seirbhísí sin maidir leis na riachtanais sonracha teanga atá ag na teaghlaigh sin.

Ba mhaith linn mar sin, roinnt moltaí a chur i bhur láthair i dtaca leis an scéim úr seo. Tuigeann muid go maith go bhfuil easpa achmhainní ann faoi láthair ach ní shílimid go mbeadh costas mór léis na moltaí thíos. Da réir a chéile agus feabhas tagtha ar chúinsí eacnamaíochta, dfhéadfaí níos mo acmhainní a cheangail leis na moltaí thíos.

Teideal: Scéim Cainteoirí Baile
Tá muid ag moladh gur scéim do chainteoirí baile an teideal a bheadh ar an scéim úr seo leis an béim a chuir ar an aidhm atá leis an scéim, sé sin, tacaíocht a thabhairt do teaghlaigh a gclann a thógail le Gaeilge ionnas go mairfidh an Ghaeltacht mar phobal beo teanga. Is scéim é a bheadh dírithe ar theaghlaigh a bhfuil ar a laghad tuismitheoir amháin ag labhairt Gaeilge lena gclann sa bhaile, sé sin le rá go nlabhrann an teaghlach an Ghaeilge go nadúrtha agus go laethúil sa bhaile.

Ceann de na rudaí a dfhéadfaí bheith i gceist leis an scéim úr seo nó scéim comhairleoireachta baile. Cláraíonn tú do phaiste indiaidh a b(h)reithe nó cuirtear comhairle ort roimh an bhreith agus bheadh cuairteoir baile ann ansin ag teacht uair nó dho sa bhliain le comhairle agus tacaíocht a thabhairt. Mar shampla:
    • ceachtanna nó cluichí beaga spraoiúil a dhéanamh leis an páiste agus a theagasc don tuismitheoir 
    • cén dóigh is fearr le deileáil leis an pháiste muna bhfuil Gaeilge líofa ach ag tuismitheoir amháin 
    • leabhair agus aiseanna foghlamtha eile don luath fhoghlaim a sholathar nó a mholadh • cluichí & DVDs a mholadh d'aoisghrúpaí difriúla 
    • cén dóigh le cuidiú le obair baile agus gan Gaeilge líofa agat 
    • cén dóigh leis an luathlitearthacht Gaeilge a chur chun cinn sa pháiste agus araile.
Sílimid go mbeadh cur chuige mar seo atá bunaithe ar chomhoibriú agus atreisiú sa bhaile in áit 'scrúdú ar an scoil' i bhfad níos dearfaigh.

Le tacaíocht a thabhairt do na teaghlaigh seo, tá muid ag moladh go láidir chomh maith go mbeadh sruthanna faoi leith do na cainteoirí baile seo cruthaithe ag leibhéal naíolainne agus naíonra le deis a thabhairt do na cainteoirí baile óga sóisialú a dhéanamh tré mheán na Gaeilge agus saibhriú a dhéanamh ar a gcumas teanga taobh amuigh den baile. Is sa comhthéacs seo chomh maith gur chóir Ionaid Tacaíochta Teaghlaigh a bhunú i chuile mórcheantair Ghaeltachta le réimsí leathan seirbhísí tacaíochta teaghlaigh(mar atá luaite thuas sa Straitéis 20 Bliain) a chur ar fáil do na teaghlaigh seo mar atá molta sa Staidéar Teangeolaíoch 2007 agus i dTuarascail an Comhchoiste Oireachtais ar an Straitéis 20 Bliain 2010. Tá 'Tearmainn teanga' mar seo criticiúil do fhorbairt theangeolaíoch na bpáistí ag an aois seo chun a chinntiú go mbeidh cainteoirí dúchais den scoth againn sa todhchaí.

Da réir mar atá breis acmhainní ar fáil, dfhéadfaí tacaíochtaí eile a chuir ar fáil don ghrúpa seo(in áit an deontas airgid a bhí ann roimhe seo). Mar shampla, seirbhís cúram leanaí tré Ghaeilge a bheith a chuir ar fáil ar chostas íseal do pháistí arb é an Ghaeilge an teanga baile. Bheadh sin ina chuidiú mór do theaghlaigh. Faoi láthair, tá na seirbhísí cúram leanaí measctha le cuid mhór páistí iontu nach bhfuil focal Gaeilge acu rud a chiallaíonn go mbíonn na cainteoirí dúchais ag piocadh suas nósanna an Bhéarlóireacht agus iad an óg.

Sampla eile nó dfhéadfaí an líon páistí atá cláraithe leis an scéim seo a úsáid le breis tacaíochtaí a chuir ar fail do na bunscoileanna. M.sh. má tá méid airithe faoin gcéad de phaistí ar an scoil nó ins na bunranganna atá cláraithe leis an scéim seo, go mbeadh cúntoir Gaeilge sa bhreis dlite acu le oibriú ar shaibhriú teanga.

Dfhéadfaí roinnt de na scéimeanna eile a bhí dírithe ar an sean SLG a dhíriú ar an ghrúpa áirithe seo. Mar shampla, go mbeadh ar theaghlaigh atá ag iarraidh bheith páirteach i Scéim na bhFoghlaimeoirí Gaeilge(Scéim na Mna Tí) bheith cláraithe leis an scéim seo.

Sé'n rud atá tábhachtach nó go mothódh na teaghlaigh seo go bhfuil an Stáit ag tabhairt aitheantas faoi leith daofa agus do na hiarrachtaí atá a dhéanamh acu an teanga a thabhairt slán mar theanga beo sa Ghaeltacht agus go bhfuil polasaithe teanga na n-institiúidí oideachais agus cúraim leanaí sa phobal ag tacú leo a gclann a thógail le Gaeilge. Tá sé fíorthábhachtach chomh maith go mothaíonn na teaghlaigh seo go bhfuil an Stáit ag tabhairt cosaint laethúil agus praiticiúil daofa in éadan an brú ollmhór atá ag teacht ón mórtheanga domhanda, an Bhéarla.

Scéimeanna tacaíochta do theaghlaigh eile nach bhfuil an Gaeilge mar theanga baile acu

Tá sé tábhachtach, ar ndóigh gan dearmad a dhéanamh ar theaghlaigh/thuismitheoirí eile atá ar bheagán Gaeilge nó gan aon Ghaeilge. Molann muid gur chóir don Roinn scéimeanna faoi leith a chur ar fáil do na tuismitheoirí seo, chun (a) cabhrú leo Gaeilge a fhoghlaim, (b) iad a spreagadh le hiarracht a dhéanamh Gaeilge a thabhairt do gclann, agus (c) iad a chumasú chun cabhrú lena gcuid leanaí agus iad i mbun obair scoile.

Tá seo tábhachtach mar is léir go mbíonn neart teaghlaigh ann nach bhfuil aon Ghaeilge nó beagan Gaeilge ag na tuismitheoirí ach gur mhaith leo go mbeadh Gaeilge ag a bpaistí chun go mbeadh na páistí sin ábalta páirt iomlán a ghlacadh i sochaí na Gaeltachta. D'fhéadfaí comhairleoireacht baile a bheith i gceist faoin scéim seo chomh maith agus b'fhéidir chomh maith go mbeadh seirbhís tacaíochta á chur ar fáil ag na hionaid tacaíochta teaghlaigh le comhairle leanúnach a thabhairt do na tuismitheoirí seo ó lá go lá. D'fhéadfaí cúnamh speisialta a thabhairt ó thaobh Club obair baile nó Iarscoile a chuir ar bun le cúnamh a thabhairt do na tuismitheoirí seo atá ar bheagán Gaeilge.
Share/Save/Bookmark

3.6.11

Cinntí faoin nGaeilge

Cinntí Rialtais maidir leis an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010 - 2030 fógartha ag an Aire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta

D'fhógair an tAire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta, Donnchadh Mac Fhionnlaoich T.D., inniu (3 Meitheamh 2011) go bhfuil cinntí críochnúla déanta ag an Rialtas maidir leis an sainmhíniú nua ar an nGaeltacht agus maidir leis na struchtúir fhorfheidhmithe faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge. Tógadh na cinntí seo ag an gcruinniú Rialtais Dé Máirt (31 Bealtaine 2011).

An tAire Stáit
Dúirt an tAire Stáit: "Tá lúcháir orm go bhfuil cinntí críochnúla déanta ag an Rialtas maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge. Fágann sé seo gur féidir le hoifigigh i mo Roinn, an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, treabhadh ar aghaidh leis na Cinn a dhréachtú don Bhille Gaeltachta. Táim ag súil go bhfoilseofar an Bille a luaithe agus is féidir, ag brath ar amchlár reachtaíochta an Rialtais."

Beidh an sainmhíniú nua don Ghaeltacht bunaithe ar an Straitéis 20 Bliain agus ar na moltaí a rinneadh sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht. Dúirt an tAire Stáit: "Beidh mo Roinn, i gcomhar le heagrais Stáit eile, ag obair go dlúth le pobail Ghaeltachta ar an talamh chun cabhrú leo pleananna teanga, ina n-áireofar na gnéithe uile de shaol an phobail, a ullmhú agus a chur i gcrích."

Maidir leis na struchtúir fhorfheidhmithe faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, dúirt an tAire Stáit: "Fágann na cinntí Rialtais seo go mbainfear leas as na struchtúir atá ann faoi láthair chun an Straitéis a sheachadadh agus go mbeidh deighilt shoiléir idir na feidhmeanna atá ag na príomhpháirtithe leasmhara maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise laistigh agus lasmuigh den Ghaeltacht araon."

Dúirt an tAire Stáit: "Mar thoradh ar na cinntí Rialtais seo, creidimse go bhfuil todhchaí Údarás na Gaeltachta slán sábháilte, go n-éireoidh le hÚdarás na Gaeltachta a chuid feidhmeanna reachtúla a choinneáil agus go gcothófar comhoibriú idir Údarás na Gaeltachta agus áisíneachtaí fiontraíochta eile ar mhaithe le hinfheistíocht sa Ghaeltacht."
An Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh a chead cuir ráiteas chugainn!

Údarás gan buiséad, Údarás gan chumhacht!
'Níl an Rialtas seo ach ag leanúint leis an bpolasaí a bhí ag an gceann a chuaigh rompu bás, mall pianmhar a thabhairt d'Údarás na Gaeltachta muna gcuireann siad buiséad feiliúnach ar fáil dóibh lena gcuid oibre a dhéanamh', a deir an Seandadóir Trevor Ó Clochartaigh. Cé go bhfáiltíonn sé roimh an fhógra a rinne an tAire Stáit Dinny McGinley inniu, go gcoinneofar an eagraíocht agus go mbeidh cead acu Príomhfheidhmeannach a cheapadh, tá sé an-cháinteach nach ndearnadh fógra go mbeidh soláthar cuí dhá chur ar fáil dóibh le fostaíocht a chaomhnú gan trácht ar phoist nua a chruthú, mar a moladh i dtuarascáil Indecon.

'Thosaigh meath Údarás na Gaeltachta roinnt blianta siar, i lár an 'boom' nuair a thosaigh an tIar AIre Ó Cuív ag laghdú buiséad an Údaráis go mór, gach bliain. Níor tháinig siad as ariamh agus is léir anois go bhfuil Fine Gael agus an Lucht Oibre ag leanúint den chleachtas sin gan an maoiniú atá molta a thabhairt don eagraíocht lena gcuid dualgais a chomhlíonadh. Níl aon mhaith cumhachtaí gan buiséad', deir sé.

Tá imní ar an Seanadóir chomh maith nach mbeidh deis feasta ag pobal na Gaeltachta daoine a roghnú le seasamh ar a son ar Bhord an Údaráis. 'Beidh an Bord anois ainmnithe ag na hÚdaráis Áitiúla agus ag an Rialtas gan glór ar bith a thabhairt don chosmhuintir. Gheall Fine Gael agus an Lucht Oibre roimh an olltoghchán nach mbeidís ag dul don 'cronyism' ach is léir leis an gcinneadh seo go bhfuil siad chomh dona leis an Rialtas a chuaigh rompu agus iad ag baint cumhacht as lámha na gnáth dhaoine ar son leas na bpáirtithe móra polaitíochta agus is droch rud é sin. D'fhéadfadh an toghchán a bheith rite an t-am céanna le toghchán nó reifreann éigin eile agus ní bheadh gá dul i gcostas ró-mhór leis. Níl anseo ach leithscéal ag an Aire Stáit agus ba chóir don phobal a míshástacht a léiriú dó', a deir an Seanadóir.
Sainmhíniú nua ar an nGaeltacht
• Déanfar foráil faoin mBille Gaeltachta don sainmhíniú nua reachtúil ar an nGaeltacht a bheidh bunaithe feasta ar chritéir theangeolaíocha seachas ar limistéir gheografacha mar atá faoi láthair.

• Déanfar foráil faoin reachtaíocht do phróiseas pleanála teanga faoina ndéanfar pleananna teanga a ullmhú ag leibhéal pobail do gach limistéar Gaeltachta agus faoina ndéanfar faomhadh agus athbhreithniú ar na pleananna sin ar bhonn tréimhsiúil ag an Aire.

• Tabharfar stádas reachtúil do chineál nua ceantair, 'Gaeltacht gréasáin', a bheidh lasmuigh de na ceantair Ghaeltachta reachtúla atá ann faoi láthair. Is ceantair iad seo a mbeidh a bhformhór i bpobail uirbeacha agus a mbeidh toirt bhunúsach chriticiúil de thacaíocht phobail agus Stáit acu don Ghaeilge.

• Tabharfar stádas reachtúil freisin do Bhailte Seirbhíse Gaeltachta, i.e. bailte ina gcuirtear seirbhísí ar fáil do cheantair Ghaeltachta.

Struchtúir fhorfheidhmithe faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge
• Coimeádfaidh an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta an lárfhreagracht maidir le gnóthaí Gaeilge laistigh agus lasmuigh den Ghaeltacht.

• Leanfaidh Foras na Gaeilge ag comhlíonadh a dhualgas i gcomhthéacs uile-oileáin mar áisíneacht den bhForas Teanga Forfheidhmithe Thuaidh Theas.

• Beidh an fhreagracht as forfheidhmiú na Straitéise lasmuigh den Ghaeltacht ar an Roinn i gcomhpháirtíocht le páirtnéirí ábhartha Stáit. Breathnófar ar na féidearthachtaí go bhféadfadh Foras na Gaeilge seachadadh a dhéanamh ar eilimintí áirithe den Straitéis ar bhonn comhaontaithe.

• Beidh an fhreagracht maidir le forfheidhmiú na Straitéise laistigh den Ghaeltacht ar Údarás na Gaeltachta.

Údarás na Gaeltachta

• Mairfidh an status quo maidir le feidhmeanna reatha Údarás na Gaeltachta go ginearálta, a chuid feidhmeanna fiontraíochta san áireamh, faoi réir:
(a)    foráil reachtúil a dhéanamh chun cumhacht a thabhairt don Aire Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta treoir a thabhairt don Údarás a chuid acmhainní teoranta a dhíriú i dtreo earnálacha fiontraíochta ar leith; agus
(b)      meicníocht a fhorbairt chun go mbeidh Údarás na Gaeltachta in ann comhoibriú le háisíneachtaí fiontraíochta eile, ach go háirithe i gcás tograí suntasacha Gaeltachta a bhfuil poitéinseal ard acu.

• Déanfar foráil faoin mBille Gaeltachta chun Bord Údarás na Gaeltachta a laghdú go suntasach agus chun deireadh a chur leis an riachtanas do thoghcháin.



Seo dearcadh Chonradh na Gaeilge
2011-06-03: FÁILTE ROIMH BHUANÚ ÚDARÁS NA GAELTACHTA ACH CEISTEANNA LE CUR -

D’fháiltigh Conradh na Gaeilge roimh chinneadh an Rialtais, fógartha ag an Aire Stáit Donnchadh Mac Fhionnghaile inniu, go mbeidh Údarás na Gaeltachta ag coinneáil cúraimí fiontraíochta agus fostaíochta sa Ghaeltacht. Chomh maith leis sin, d’fhógair an tAire Stáit go mbeidh Príomhfheidhmeannach nua le ceapadh ar Údarás na Gaeltachta go luath.

Julian de Spáinn: "Tá cúpla ceist..."
Dar le Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge: “Tá Conradh na Gaeilge an-sásta gur ghlac an Rialtas leis an éileamh chun cúraimí fiontraíochta agus fostaíochta a fhágáil le hÚdarás na Gaeltachta. Tá an t-éileamh seo curtha chun cinn ag Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta ó foilsíodh an tuairisc ‘An Bord Snip Nua’ agus bhí plé againn le hos cionn 90 polaiteoir an tseachtain seo mar gheall air in Óstán Buswells.

"Tá cúpla ceist, áfach, a ardaíodh maidir leis an méid a bhí le rá ag an Aire mar chuid den fhógra:


• Fógraíodh go mbeidh comhoibriú foirmeálta idir Údarás an Gaeltachta leis an IDA agus Fiontraíocht Éireann amach anseo. Céard is brí leis seo os rud é go bhfuil caidreamh oibre eatarthu cheana féin?


• Fógraíodh nach mbeidh toghchán i measc an phobail sa Ghaeltacht amach anseo do Bhord Údarás na Gaeltachta. Tá sé i gceist an líon ball ar an mBord a laghdú agus an chuid is mó díobh a cheapadh amach anseo trí na comhairlí contae a bhfuil Gaeltachtaí ina limistéir acu. Cén fáth gur roghnaíodh an córas seo don todhchaí, córas a bhrisfidh an ceangal idir an Údarás agus an pobal? Cén fáth nach mbeidh an córas fógartha ag an Taoiseach sa Dáil ar an 3 Bealtaine le hiarratais a lorg ón bpobal le folúntais ar bhoird Stáit a líonadh i gceist[1 thíos] nó an córas a baineadh úsáid as le baill Bhord TG4 a cheapadh nó córas eile a ligfeadh do bhaill den phobal Gaeltachta iad féin a
chur chun cinn do Bhord an Údaráis?


• Níl cúram le bheith ag Údarás na Gaeltachta i gcur i bhfeidhm Straitéis 20 Bliain na Gaeilge 2010 – 2030 lasmuigh de na Gaeltachtaí a thuilleadh. Conas a bheidh Rialtas na hÉireann in ann cinnte a dhéanamh go mbeidh an Straitéis 20 Bliain do Phoblacht na hÉireann curtha i bhfeidhm anois gan an Údarás nua mar a bhí molta sa Straitéis, i. Údarás na Gaeilge agus na Gaeltachta?


• Ní fiú Údarás na Gaeltachta a bheith ann gan bhuiséad ceart chun an obair a chur i gcrích. Rinne an tAire Stáit tagairt don bhuiséad ach tá deimhniú fós de dhíth ón Rialtas go mbeidh buiséad caipitil de ar a laghad €12 ag an Údarás i 2012 chun go mbeidh siad in ann 1,000+ post a chruthú an bhliain seo chugainn”

Arsa Peadar Mac Fhlannchadha, Timire Náisiúnta Chonradh na Gaeilge: “Dar ndóigh, beidh níos mó eolais againn nuair a bheidh Bille Údarás na Gaeltachta foilsithe ach idir an dá linn beidh cruinniú práinneach á lorg againn leis an Aire Stáit chun na ceisteanna thuas agus eile a phlé. Beidh an Conradh ag caint le Guth na Gaeltachta agus eagraíochtaí Gaeilge agus Gaeltachta eile leis an méid a bhí le rá ag an Aire Stáit a mheas.”

[1] An Taoiseach, Enda Kenny, ar an 3 Bealtaine mar fhreagra ar cheist 1-3:
‘In future, Departments will invite expressions of interest on their websites for vacancies on the boards of bodies under their aegis. Ministers will not necessarily be confined to those who make expressions of interest, but will ensure all appointees have the relevant qualifications!" 



Ráiteas ó Ghuth na Gaeltachta:
Freagair Ghuth na Gaeltachta ar fógra an Aire Stáit Donnchadh Mac Fhionnghaile inniú

3 Meitheamh 2011 16:30:59 ASÉ: Fáiltíonn Guth na Gaeltachta roimh an fhógra a rinne an tAire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta, Donnchadh Mac Fhionnghaile, inniu ag cinntiú go mbeidh lánchúraimí fiontraíochta á bhfágáil faoi stiúir Údarás na Gaeltachta sa Ghaeltacht. Is aitheantas é seo gur bunchloch aon phleanála teanga sa Ghaeltacht nó fostaíocht a chur ar fáil do phobal na Gaeltachta chun go mbeidh siad ábalta fanacht sa bhaile agus a gclann a thógáil le Gaeilge. Fáiltíonn muid chomh maith roimh an chomhoibriú le Fiontraíocht Éireann agus leis an Údarás Forbartha Tionscail (IDA) ach beidh muid ag coinneáil súil ghéar ar an reachtaíocht nuair a fhoilseofar í le cinntiú nach bhfuil aon 'veto' ag aon cheann de na heagraíochtaí sin ar ghníomhaíochtaí an Údaráis.

Measann muid gur cinneadh dearfach atá ann chomh maith Príomhfheidhmeannach úr a cheadú don Údarás, rud a chruthóidh cinnteacht agus soiléireacht do thodhchaí na heagraíochta. Ní drochrud é go mbeidh cúraimí an Údaráis srianta don Ghaeltacht amháin mar is léir nach mbeadh na hacmhainní acu le haon bhreis cúraimí a thógáil orthu féin. É sin ráite, caithfear a chinntiú anois go mbeadh soiléiriú á dhéanamh ar ról an Fhorais agus na Roinne i gcur i bhfeidhm na Straitéise taobh amuigh den Ghaeltacht mar is léir go bhfuil éiginnteacht mhór in earnáil na Gaeilge le tamall anuas.

Maidir le comhdhéanamh Bhord an Údaráis, measann muid ó thaobh an daonlathais agus na trédhearcachta de gur céim ar gcúl do phobal na Gaeltachta é gan toghchán a bheith ann do Bhord an Údaráis a thuilleadh. Tuigeann muid go bhfuil deacrachtaí móra airgid ann faoi láthair ach mholfadh muid mar shocrú gearrthéarmach go mbeadh Bord ainmnithe ann ar feadh tréimhse eatramhach go dtí go mbeadh tuilleadh acmhainní ar fáil arís. D'fhéadfaí chomh maith na costais a bhainfeadh le toghchán a laghdú tré iad a reáchtáil ar an lá céanna le toghcháin na gComhairlí Contae mar shocrú gearrthéarmach. Tá muid in aghaidh an socraithe atá ag moladh gur chóir d'Údaráis áitiúla baill an bhoird a ainmniú mar go measann muid go bhféadfadh contúirt láidir a bheith ann go mbeadh coimhlint leasa i gceist agus fosta nach mbeadh na baill sin á n-ainmniú ar mhaithe leis an Ghaeilge agus an Ghaeltacht ach mar pháirt de shocrú 'polaitiúil' ag dáileadh amach post.

Fáiltíonn muid chomh maith roimh an fhógra go mbeidh teorainneacha na Gaeltachta á sainmhíniú de réir critéir theangeolaíochta mar a bhí molta sa S.C.T.(2007) agus tá muid ag moladh go mbeadh aitheantas á thabhairt de réir na gcritéir sin do cheantair láidre Gaeltachta ar nós Rann na Feirste tré atarraingt a dhéanamh ar na foroinn toghchánaíochta. Tá sé thar am chomh maith go mbeadh aitheantas á thabhairt do na pobail sin taobh amuigh den Ghaeltacht atá ag obair go deonach ar mhaithe leis an Ghaeilge le blianta fada agus fáiltíonn muid roimhe seo.

Is í an cheist mhór anois nó cad iad na hacmhainní a bheas ar fáil don Údarás agus don Straitéis 20 Bliain? An é an slat tomhais a bheas ag an Roinn Airgeadais nó an €6m de bhuiséid caipitil a tugadh don Údarás i mbliana nó an mbeifear ag tabhairt san áireamh go raibh €4m sa bhreis ag an Údarás i mbliana go heisceachtúil de bharr scaireanna a dhíol siad anuraidh?

Ráiteas ó Chomdháil Náisiúnta na Gaeilge!
Fáiltíonn Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge roimh chinntí an Rialtais maidir leis an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010 – 2030

3/6/2011: Cuireann Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge fáilte roimh chinneadh an Rialtais leanúint le feidhmeanna reachtúla reatha Údarás na Gaeltachta, a feidhmeanna fiontraíochta san áireamh, agus go mbeidh cead tugtha don Údarás chun Príomhfheidhmeannach nua a cheapadh.  Molann an Chomhdháil, áfach, go gcuirfear soláthar cuí ar fáil don Údarás, ó thaobh maoinithe de, chun a fheidhm fiontraíochta a chomhlíonadh go héifeachtach. 

Ag labhairt faoi chinntí an Rialtais a d’fhógair an tAire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta, Donnchadh Mac Fhionnlaoich T.D., inniu ag cruinniú de Bhord Údarás na Gaeltachta, dúirt Pádraig Mac Criostail, Stiúrthóir Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge: “Fáiltíonn An Chomhdháil roimh chinneadh an Rialtais na ceantair Ghaeltachta a shainmhíniú bunaithe ar chritéir theangeolaíocha.  Cuirfidh an Chomhdháil pé cúnamh ar féidir léi ar fáil do phobail Ghaeltachta chun iad a chumasú chun tabhairt faoi phleananna teanga straitéiseacha a ullmhú agus a fheidhmiú a bheidh pobalbhunaithe”.

Bronnfar stádas reachtúil anois ar chineál nua ceantair, ‘Gaeltacht Gréasáin’ a bheidh lasmuigh de na ceantair Ghaeltachta reatha.  Tabharfar stádas reachtúil freisin do Bhailte Seirbhíse Gaeltachta, is iad sin, bailte ina gcuirtear seirbhísí ar fáil do cheantair Ghaeltachta. 

Dúirt Pádraig Mac Criostail, Stiúrthóir Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, “Is céim mhór chun cinn atá glactha ag an Rialtas an tseachtain seo, maidir leis na struchtúir fhorfheidhmithe faoin Straitéis 20 bliain don Ghaeilge.  Tá An Chomhdháil ullamh chun oibriú i gcomhar leis na háisíneachtaí stáit éagsúla, le pobail na Gaeltachta, agus le pobail eile na tíre chun an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge a chur i bhfeidhm”. 


Share/Save/Bookmark

2.6.11

90 polaiteoir!

Cinnte bhí mé ró luath ag an Lá Eolais in mBuswells i mBaile Átha Cliath mar a dúirt mé ar ball. Seo tuairisc ar a thárla i rith an lae.

Dfhreastail 90 polaiteoir idir Theachtaí Dála, Sheanadóirí agus ionadaithe polaitiúla ar an lá eolais práinneach a d'eagraigh Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta do pholaiteoirí in Óstán Buswells, Baile Átha Cliath. Mhair an ocáid ón 8 ar maidin go dtí a 6.oo i.n.

Is deis ríthábhachtach é an lá eolais bliantúil seo d'ionadaithe polaitíochta chun dul i gcomhairle le pobal na Gaeilge i dtaca le beartais agus cinntí a imríonn tionchar ar an bpobal céanna, dar le Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge: "Deis a bhí ann do Theachtaí nua dul i mbun comhairle le hionadaithe Chonradh na Gaeilge agus Ghuth na Gaeltachta óna ndáilcheantar féin i dtaca le cúrsaí teanga, go háirithe i dtaca le múineadh na Gaeilge sa chóras oideachais. Bhí díospóireacht mhaith ann maidir leis an nGaeilge don Ardteist i rith an olltoghcháin, agus táimid anois ag éileamh ar an dá pháirtí sa chomhrialtas gníomhú ar na gealltanais a rinne siad ar cheist na teanga; 'sé sin go mbeadh ábhar sa bhreis ar an nGaeilge, ar nós spóirt nó drámaíochta, á mhúineadh trí mheán na Gaeilge ar an mbunscoil; go mbeadh dhá ábhar Gaeilge ann don Ardteist; agus go gcaithfeadh ábhar múinteoirí tréimhsí níos faide sa Ghaeltacht ag tús an chúrsa."

Thug Guth na Gaeltachta agus Conradh na Gaeilge cuireadh do Theachtaí na Dála agus an tSeanaid nua teacht leis an nGaeilge sa chóras oideachais; An Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010 - 2030; Údarás na Gaeilge agus na Gaeltachta; agus bunú Gaelscoileanna nua, a phlé le hionadaithe ón dá eagras, áit go raibh daoine áitiúla i láthair ó na dáilcheantair éagsúla le labhairt lena bpolaiteoirí féin freisin.

Dúirt Éamonn Mac Niallais, urlabhraí Ghuth na Gaeltachta: "Tá sé thar a bheith tábhachtach dúinn Teachtaí agus Seanadóirí ó na páirtithe ar fad a choimeád ar an eolas sna seachtainí amach romhainn, go háirithe agus plean feidhmiúcháin agus reachtaíocht á chur le chéile ag an Rialtas faoi láthair don Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge. Tá imní mhór ar phobal na Gaeltachta faoi thodhchaí Údarás na Gaeltachta agus ba seo deis maith dúinn cur ina luí ar pholaiteoirí ó chuile pháirtí nar chóir laghdú nó maolú ar bith a dhéanamh ar chúraimí agus freagrachtaí fiontraíochta an Údaráis, nó bheadh deireadh leis an nGaeltacht mura mbeadh an fhostaíocht a chothaíonn sé ar fáil inti. Ba chóir ar a laghad a chinntiú go bhfuil an EUR12 milliúin atá ag teastáil ón Údarás le 1,000 post nua  a chruthú do 2012 ar fáil dó."

Iarratas ón Seanadóir Ó Clochartaigh
D'éisigh an Seanadóir nua as Chonamara, Trevor Ó Clochartaigh ráiteas níos déanaí mar seo:

"2 Meitheamh 2011 08:41:03 ASÉ: D'iarr an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh inné go mbeadh díospóireacht faoin nGaeilge agus an Ghaeltacht sa Seanad agus d'aontaigh pairtithe an Rialtas leis sin.

Trevor ar shuíomh Sinn Féin - aon teangach!
Deir an Seanadóir go bhfuil fíor thábhacht ag baint leis an díospóireacht seo le dlús a chuir leis an obair ar an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge. 'Thacaigh gach páirtí polaitiúil leis an Sraitéis agus tá gá anois é a chuir i bhfeidhm. Ní mhór cinntiú go bhfágfar cúraimí fiontar faoi Údarás na Gaeltachta, a dúirt sé, ar mhaithe le pobal inmharthanach Gaeltachta a chaomhnú agus a leathnú. Muna mbeidh jabanna ag muintir na Gaeltachta ní mhairfidh an Ghaeltacht agus tá Údarás na Gaeltachta ríthabhachtach chun na poist sin a chur chun cinn.'

Deir an Seanadóir gur chóir go mbeadh tuiscint i bhfad níos fearr ag na baill Oireachtais ar an ábhar imní atá ag pobal na Gaeilge tareis dóibh freastal ar an lá eolais a bhí ar siul ag Guth na Gaeltachta agus Conradh na Gaeilge. Bhí toscaireacht mhór as Sinn Féin (Béarla) i láthair ag an ócáid seo agus tacaíonn muid go h-iomlán leis na h-éilimh atá acu. 'Ní cosúil go bhfuil na páirtithe eile chomh cinnte sin maidir leis an tacaíocht atá acu dó', dar leis, 'nuair a chloiseann tú cuid de na ráítis atá déanta acu'.
Críoch"

Is breá an rud é go bhfuil duine san Oireachtas a thuigeann tabhacht na ceiste seo cé go bhfuil sé ó pháirtí nach dteaspáineann an suim sin ina suíomh idirlíon mar aon leis na pártaithe eile. (Tá beathfhaisnéis Trevor Uí Chochartaigh i mBéarla amháin fiú!)
Share/Save/Bookmark

Cuairt ar Buswells!

Sa pic ó chlé: Julian de Spáin, Peadar Mac Fhlannchadha, An Aire Sóisearach Dinny McGinley, Éamonn Mac Niallais agus Dónall Ó Cnáimhsí
Ar amharaí an tsaol bhí mé i mBaile Átha Cliath ar an gcéad lá den mhí gan coinne. Ós rud é go raibh fhios agam go raibh sé ar siúl chuaig mé go Buswells don Lá Eolais do Polaiteoirí a bhí eagraithe ag Conradh na Gaeilge agus ag Guth na Gaeltachta.

Is fada, na blianta, ó bhí mé san Ostán áirithe sin agus bhí an-chuid athraithe tagtha ar an áit. Is dócha ar bhealach níl an ostán áirithe seo i bhfoirgineamh atá oiriúnach dá leithéid de ghnó. Ach bíodh sin mar atá tá an suíomh féin thar a bheith oiriúnach le buaileadh le lucht Thigh Laigheann trasna na sráide. Mar sin féin cheapas go raibh an seomra, a bhí thíos staighre nach raibh ró éasca a aimsiú, ró bheag, dorcha agus ró the. Ach is dócha nach raibh mórán rogha seomraí acu san ostán sin.

Bhí slua maith ann ach is cosúil faoin am a shroic mise an áit ní raibh mórán polaiteoirí tar éis teacht, is cosúil go raibh cruinniú ag Fine Gael ar maidin agus bhíodar ag súil le níos mó ann sa tráthnóna.

Tháinig an Aire Soisearach Ealaíon, Oideachais agus Gaeltachta, Dinny McGinley TD go luath is cosúil. Agus tógadh pictiúir de ann!

I measc iad siúd a chonaic mé ann bhí Conchubhair Ó Liatháin (iGaeilge), Máire Denvir, Coláiste Chamais, Seán Ó hAdhmail, Forbairt Naoinraí Teo., Dónall Ó Cnáimhsí, Guth na Gaeltachta, Julian de Spáin agus Peadar Mac Fhlannchadha, Conradh na Gaeltachta.

Bhí orma imeacht roimh lón agus níl fhios agam conas ar éirig leis an lá. Bé an triú cruinniú dá shaghas agus is cinnte gur gá an soiscéal a scaip san earnáil polataíochta. Tá níos mó faoin lá seo le fáil anseo!
Share/Save/Bookmark