Ag scealpadh an chreimthe!

Bhi alt ag Pat Leahy san Irish Times ar an Satharn a chuir ag smaoineamh mé.

Léiriú ar gníomh nó gníomhartha géarchéime in oirthuaisceart lár Bhaile átha Cliath. Dúnmharíodh fear óg neamhurchóideach in acrann atá ar siúl fos sa cathair. Chuir sé isteach go mór ar Enda Kenny a bhí ina Thaoiseach ag an am. De bharr na spéise sin rinne sé gníomh éifeachtach atá fós ar siúl is cosuíl. Tá spéis aige fós sa cheantair is cosúil agus tugann sé cuirt ar an áit fiú agus é éirithe as as mar Thaoiseach.

Rud tubaisteach a léirigh géarchéim a spreag gníomh éifeachtach!

"It is the way money is spent, on targeted initiatives which often emanate from the community, and the constant measuring of its outputs that is different."

Tuige nach dtárlíonn rud mar sin i gcúrsaí eile? Sláinte, Tithíocht, An Ghaeltacht?

Tosnaíonn an gníomhaíocht le hadmháil go bhfuil géarchéim ann. Ansin chuirtear coiste éifeachtach ar bun faoi daoine a tuigeann cúrsaí agus atá cumhacht acu rudaí a athrú. "It is how this board works that makes the difference. It’s unlike anything I have seen in the public sector before," dár leis an údar. Tá cumhacht acu idirghabháil a dhéanamh le cumhluchtaí stáit, Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, Coras Iompair Éireann, Comhairle Chontae, Scoileanna agus an Garda Síochána mar shampla agus is cosúil go bhfuil ag éirí leo.

Tá airgead á chuir ar fáil cinnte ach "It is the way money is spent, on targeted initiatives which often emanate from the community, and the constant measuring of its outputs that is different." Bhfuil córas ann sa Ghaeltacht le sin a dhéanamh nuair nach bhfuil ionadaíocht  acu fiú ar an "watered up Gaeltarra Éireann" mar a tugadh ar Údarás na Gaeltacht le deanaí?

Tá fhios ag pobal na Gaeilge go bhfuil géircéim sa Ghaeltacht agus mar a léirigh scrudú a rinne an Iar Choimisinéir Teanga, Seán Ó Cuireann roimh éirí as dó, tá an Stáit, an Rialtas ag leanúint le leath-ghníomh mí-éifeachtach i gcónaí ó 1928 ar aghaidh. "Soiniciúlacht, cur i gcéill agus an mhéar fhada a bhí sa treis: is deacair brí ar bith eile a bhaint as polasaí an stáit ó 1928 ar aghaidh" a dúirt sé i mí Mean Fomhair 2013. Níl mórán athrú ar chúrsaí  sa bhliain 2019 dár leis: “Tá sé thar am a admháil go bhfuil sé dainséarach a bheith ag scaipeadh dóchas gan bhunús faoin nGaeilge agus tosú ag baint leas as taighde a bhfuil fianaise ag dul leis chun dul i ngleic leis an ngéarchéim mar atá.” (Mí Feabhra 2019).

Séanann an Aire Stáit, Seán Kyne, go bhfuil géarchéim teanga ar bith sa Ghaeltacht agus maíonn sé go bhfuil “dul chun cinn suntasach” déanta i gcúrsaí phleanála teanga. Más dul chun cinn suntasach atá sa Bhille Teanga nua is léir go bhfuil an dul amú air. Deireann Cathaoirleach an Bórd atá ag obair i mBaile Átha Cliath, Michael Stone, go bhfuil siad ag "chipping away at a huge edifice!" Cabhráionn sé go mór leis go gcreideann an Stáit go bhfuil géarchéim.

I  gcás na Gaeltchta tá struchtúr nó córas ollmhór, an Stáit féin nach mór. Ní nach íonadh go bhfuil bille nua teangacha foilsithe acu atá "cúng, coimeádach agus casta!" *

Cén seans atá ag an Ghaeltacht nuair nach gcreideann an Rialtas féin go bhfuil géarchéim ann fiú?

* Bille teanga "cúng, coimeádach agus casta" (RTÉ 16/2/2019)

Ag scealpadh an chreimthe!