Deireadh le cosaint láidir dá dTeanga i gceantair Gaeltachta na Gaillimhe.

"...tá an chosaint láidir don Ghaeilge atá in LAP na Gaeltachta faoi láthair - coinníoll teanga a chur ar 80% dena tithe in aon fhorbairt le dhá theach nó níos mó - atá i bhfeidhm ó 2008, le cur ar cheal sa chuid is mó den Ghaeltacht..."

Seo ráiteas ó  Chumann Forbartha Chois Fharraige ar maidin (5 Eanáir 2018).

Ag cruinniú a d'eagraigh Cumann Forbartha Chois Fharraige aréir, (Déardaon 4 Eanáir, 2018) socraíodh iarraidh ar gComhairle Chontae gan dul ar aghaidh leis an athrú atá beartaithe a chur ar Phlean Forbartha an Chontae maidir leis an nGaeltacht, ar an gcúis nach bhfuil ann ach pleananna le haghaidh lonnaíochtaí sa Spidéal, sa gCeathrú Rua agus i mBaile an Chláir agus go lagaíonn sé cosaint na Gaeilge sa gcóras pleanála sa gcuid is mó den Ghaeltacht.

Ní léir go bhfuil soláthar déanta san athrú ar an bplean do riachtanais tithíochtaí na bpobal i gceantair eile Gaeltachta, taobh amuigh de na sráidbhailte. Mar a fheictear ón doiciméad seo, Athrú Beartaithe Uimh. 2(b) Plean Forbartha Chontae na Gaillimhe 2015-2021 (pdf),  atá ar líne ag an gComhairle Chontae is stráitéis lonnaíochta do thrí shráidbhaile is mó atá ann. Má ghlactar leis tuigtear go mbeidh sé á usáid feasta mar pholasaí pleanála do na ceantair Ghaeltachta i gCo na Gaillimhe, in áit an LAP (Plean Áitiúil Ceantair) don Ghaeltacht a socraíodh i 2008 agus ar cuireadh síneadh ama leis go 2018.

Seo mar atá leagaithe síos faoi chaomnú na Gaeltachta sa bplean forbartha reatha i bPolasaí G1 (Alt 10.4 de Phlean Forbartha Chontae na Gaillimhe 2015 - 2021):

Polasaí G1 - An Ghaeltachta a Chaomhnú agus a Chur Cun Cinn sa Phróiséas Pleanála Tá imlíniú déanta ag an gComhairle trí Phlean Cheantar Aitiúil na Gaeltachta 2008 - 2018 ar Pholasaithe agus ar Chuspóirí a dhéanann cosaint agus a spreagann oidhreacht shóisialta, chultúir agus theanga na Gaeltachta agus ag an am céanna a bhaineann leas as cumas geilleagrach agus forbartha na Gaeltachta ar bhealach cothrom inbhuanaithe thar shaolré an Phlean.

Tá sé le tuiscint ón mír sin thuas go bhfuil cosaint na Gaeilge i nGaeltachtaí na Gaillimhe bunaithe ar LAP (Plean Ceantar Áitiúil) a bheith ann don Ghaeltacht. Gan aon LAP don Ghaeltacht ní bheadh aon chiall le Polasaí G1 a thuilleadh. Ina áit beidh cosaint na Gaeilge sa Ghaeltacht bunaithe ar Athrú Beartaithe 2(b) nach leagann síos go mbeidh coinníollacha teanga á fheidhmiú in aon cheantar Gaeltachta taobh amuigh den trí lonnaíocht An Spidéal, An Cheathrú Rua agus Baile an Chláir.

• Athrú beartaithe ag Comhairle Chontae na Gaillimhe a d’fhágfadh nach mbeadh ‘mórán céille’ leis an bpleanáil teanga (Tuairisc.ie 5/1/2018)
• Tá iar-aire na Gaeltachta Éamon Ó Cuív ina measc siúd a bhfuil aighneacht curtha faoi bhráid Chomhairle Chontae na Gaillimhe. (Tuairisc.ie 9/1/2018)

Mar a sheasann An tAthrú Beartaithe 2 (b) ní bheidh an cosaint chéanna ag an nGaeilge i gcás forbairtí tithíochta taobh amuigh den trí lonnaíocht thuasluaite. Ní léir, mar shampla, go mbeadh aon ghá a thuilleadh don Chomhairle Chontae Clásal Feidhme Teanga a chur ar sciar de na tithe a thógfaí in áit ar bith i gCois Fharraige taobh amuigh den Spidéal. Go bunúsach tá an chosaint láidir don Ghaeilge atá in LAP na Gaeltachta faoi láthair - coinníoll teanga a chur ar 80% dena tithe in aon fhorbairt le dhá theach nó níos mó - atá i bhfeidhm ó 2008, le cur ar cheal sa chuid is mó den Ghaeltacht má ghlactar leis an Athrú 2(b) ar Phlean an Chontae.

Bhí an cruinniú aréir den tuairim gur fearr Plean Áitúil nua Gaeltachta a réiteach seachas athrú lochtach a chur ar Phlean an Chontae, mar atá beartaithe ag feidhmeannas an Chomhairle Chontae.

Shocraigh an cruinniú aréir iarraidh ar eagraíochtaí eile pobail i gceantar Chois Fharraige tacú leis an éileamh go mba cheart an doiciméad ar a thugtar Athrú Beartaithe Uimh. 2(b) Plean Forbartha Chontae na Gaillimhe 2015 - 2021 a tharraingt siar faoi láthair agus síneadh ama a thabhairt do Phlean Áitúil na Gaeltachta 2008 - 2018, nuair a théann sé as feidhm níos deireannaí i mbliana. Níl mórán céille le Pleanáil Teanga a bheith ar bun ag LPT cosúil le Cois Fharraige nuair atá an túdarás pleanála ag lagú an chosaint sa gcóras pleanála don Ghaeilge mar theanga phobail.

Tá práinn le seo mar sé an Luan seo chugainn, 8 Eanáir, an dáta deireannach le aighneachtaí a sheoladh isteach ag an gComhairle Chontae faoin doiciméad Athrú Beartaithe Uimh. 2(b).

Donncha Ó hÉallaithe,
Cathaoirleach,
Cumann Forbartha Chois Fharraige.

Deireadh le cosaint láidir dá dTeanga i gceantair Gaeltachta na Gaillimhe.