Crothaithe fabhtach nó cur i gcéill!

"Ní bheidh aon easpa Gaeilge...."

Bhí alt i dtuairisc ar maidin faoin scéal go bhfuil deireadh a chuir le riachtanas Gaeilge i leabharlanna na tíre. Bhí nuacht roimhe seo faoi chinneadh le deireadh a chuir le riachtanas Gaeilge Uachtaráin na hOllscoile a fhreastalaíonn ar an Ghaeltacht is mó sa tíre ní maith an nuacht é ag deireadh chomóradh cead bliain íorbairte laochra 1916.

Nuair a léigh mé an tuairisc faoin labharlainn bhí mé ag ceapadh gur chuala mé rud éigin an chosúil leis fadó agus mé óg go leor. Seo an píosa "Deirtear sa mheamram go bhfuil plean á fhorbairt ag an Roinn d’fheidhmiú na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge agus go raibh súil acu go mbeadh sé ar chumas na leabharlann “to enhance the ability for citizens to choose the language with which they engage with local services”." Cá chuala mé e?

Rinne mé beagáinín taighde. Bhí orm dul siar chomh fada le Ní na Nollag 1974 agus an bpíosa seo faoi deireadh a chuir le riachtanas Ghaeilge sa Stáit Sheirbhís. Tá sé le fáil i dtaifead na Dála 5/12/1974 agus seo ón Aire Airgeadais ag an am:

"Tá súil agam go mbeidh cumas sa Ghaeilge ag formhór na ndaoine a cheapfar amach anseo. Cabhróidh Gaeleagras na Státseirbhíse le hoifigigh chun feabhas a chur ar a gcuid Gaeilge. Cuirfear eolas ar an nGaeilge san áireamh, freisin, le haghaidh ardú céime. Ní bheidh aon easba Gaeilge, mar sin, sa Státseirbhís agus beidh fonn níos láidre chun feidhm a bhaint aisti toisc deireadh an éigeantais, (lean sé leis i mBearla).... I had quite a long session with representatives of different organisations who vehemently condemned the Public Service for their failure under the old system to carry on business with them in Irish. We are now satisfied that by replacing the compulsion which did so much damage to the Irish language over the past half century with enthusiasm for the language, we will have people more readily disposed to use Irish.....I accept that every citizen who wants to conduct his business with a public Department in either of the official languages has that right and I will see to it that that right is respected. It will certainly be better respected in the future than it was in the past under a policy which failed totally to please anybody."*

Agus tá fhios againn cé chomh maith agus a d'éirigh leis sin.

* Rinne an Coimisinéir Teanga tagairt do chinneadh 1974 in oráid i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2011 nuair a dúirt sé "gurb é ceacht na staire go raibh bunús iomlán fabhtach leis!" ("Teip iomlán" dár leis an Coimisinéir Teanga: 3/2/2011). Rinne sé staidéar ar polsaithe na Rialtais ó bhunú an Stáit níos déanaí (Meán Fomhair 2013). Níos deanaí sa bhlian sin d'éirigh sé as "ar bhonn prionsabail (agus gan) a bheith páirteach sa chur i gcéill." 

Crothaithe fabhtach nó cur i gcéill!