Tabhacht an Oireachtais
Ba bhreá liom bheith in ann a rá go bhfuil cuimhní cinn agam féin ar an Oireachtas cáiliúil sin i gCois Fharraige i naoi déag seachtú ceathair ach ní féidir liom, tá mé i bhfad ró-óg dó sin ! Bhí mo thuismitheoirí ann ceart go leor...ach an chéad chuimhneamh atá agamsa ar Oireachtas na Gaeilge ná nuair a bhí sé ar an gCeathrú Rua i naoi déag ochtú trí. Bhí m’athair bainteach leis an bhféile sin agus fiú is go raibh mé óg ag an am, thuig mé agus ba léir dom an tábhacht a bhain le hOireachtas na Gaeilge a bheith ar súil sa nGaeltacht… go raibh lucht labhartha na Gaeilge as chuile chuid den tír tagtha le chéile chun ceiliúradh náisiúnta á dhéanamh ar na traidisiúin a bhain linne mar Ghaeil. Agus sin í ceann de bhuanna an Oireachtais; go gcruthaítear na ceangail sin idir pobal na Gaeilge agus pobal na Gaeltachta.
I rith na seachtaine seo caite bhí mé ag éisteacht le clár Mháirtín Tom Sheáinín ar Raidió na Gaeltachta agus an óráid a thug Joe Steve Ó Neachtain uaidh le linn dó a bheith ag oscailt Oireachtas Chois Fharraige i 1974. B’iontach an píosa cainte a rinne Joe, píosa cainte a tháinig óna chroí amach. Agus é ag cur fáilte roimh mhuintir na Éireann chuig Cois Fharraige, ceantar mar a dúirt sé féin a raibh “rútaí aibí na teangan Gaeilge”, bhí a bhród sa gceantar, muintir an cheantair agus gach ar bhain leo, le brath ina ghlór. Ní fhéadfadh gan a fhocail fhileata dul i gcionn ar an té a thug cluais éisteachta dó.
Ar ndóigh bhí údar bróid i gceist mar ba í seo an chéad uair riamh a tionóladh an tOireachtais sa nGaeltacht ó athbhunaíodh an fhéile i 1939. Ach, bhí níos mó ná reachtáil féile náisiúnta i gceist leis seo, bhí aitheantas á thabhairt don ghluaiseacht bisiúil a bhí ag tógáil greim sa taobh seo tíre. Mar a deir Gearóid Ó Tuathaigh ina alt siúd sa leabhrán seo, b’ionainn Oireachtas 1974 agus léiriú ar “an bhféinmhuinín agus an meoin forásach a bhí cruthaithe ag gluaiseachtaí pobail sa Ghaeltacht. “
A lorg le feiscint
Maireann lorg bhur lámh. Tá Údarás na Gaeltachta, Raidió na Gaeltachta, TG4 agus a iliomad áiseanna agus seirbhísí eile mar thoradh ar na síolta a cuireadh sa tréimhse sin agus más mór an feabhas a tháinig ar shaol na ndaoine sna fiche bliain roimh theacht an Oireachtais is deacair a chreidiúint an t-athrú chun feabhais atá tagtha ar an gceantar le dhá scór bliain anuas. Údar ceiliúrtha é Oireachtas 1974 agus an méid atá bainte amach mar phobail Ghaeltachta ó shin.
Ach ar ndóigh ní féidir linn gan aird a thabhairt ar na hathaithe móra teanga atá tarlaithe, agus atá fós ag tarlú, sa gceantar seo faoi mar atá ag tarlú i mórán ‘chuile ceantar Ghaeltachta eile ar fud na tíre. Mar phobail Ghaeltachta ‘sí seachadadh na teanga ó ghlúin go glúin ceann de na dúshláin is mó atá os ár gcomhair anois. Thuig muid i gcónaí nach bhféadfadh na pobail Ghaeltachta maireachtáil gan infheistíocht agus fostaíocht. Tuigeann muid chomh maith go dteastaíonn níos mó ná sin le go mairfidh an Ghaeilge mar theanga phobail i sochaí an lae inniu.
Titfidh sé orainn féin, na pobail Ghaeltachta, cinntí a dhéanamh maidir le háit agus tábhacht na Gaeilge inár bpobail féin. Ní bheidh chuile dhuine ar aon intinn, is féidir a bheith cinnte faoi sin, ach is comhrá é a chaithfidh tarlú mura bhfuil sé ag tarlú cheana féin. Caithfidh an stát ceannaireacht a léiriú freisin agus a chuid féin a dhéanamh chun a chinntiú nach lagaítear an Ghaeilge sna ceantair Ghaeltachta thar mar atá sí lagaithe cheana féin. Tá roinnt a dheireann go bhfuil an cath caillte agus go bhfuil sé uilig ró-mhall. B’fhéidir é, ach ní aontaímse leo. Ach bíodh muid cinnte faoin méid seo, ní mhairfidh an Ghaeilge ar an dea-thoil amháin. Tógfaidh sé i bhfad níos mó ná sin.
Éileamh réasúnach
Bealach amháin gur féidir leis an Stát ceannaireacht a ghlacadh i leith na Gaeltachta ná a chinntiú go mbeidh Gaeilge ar a dtoill ag oifigigh stáit atá lonnaithe i gceantair Ghaeltachta nó a chuireann seirbhís ar fáil sna ceantair sin. Níl an éileamh seo mí réasúnach. Má ghlactar lena mhalairt an bhfuiltear ag tabhairt le fios gur trí Bhéarla amháin a chuirfear seirbhísí áirithe ar fáil do na pobail Ghaeltachta ? Mar is eol do chuid mhaith agaibh atá anseo anocht tá Acht na dTeangacha Oifigiúla á leasú i láthair na huaire agus tá súil agam go dtabharfar aird ar na hachainí a rinne mé os comhair Thithe an Oireachtais níos túisce i mbliana agus na leasaithe á ndréachtú. Níl sé ach cothrom go dtabharfaí cosaint mar is ceart don Ghaeilge sa Ghaeltacht i bpríomh reachtaíocht teanga na tíre seo.
Mar a dúirt mé ag an tús molaim go mór an leabhrán seo agus an obair uilig a bhain lena fhoilsiú. Tugann na hailt atá ann léargas ar an spleodracht a bhain le reáchtáil an Oireachtais i gceantar Chois Fharraige dhá scór bliain ó shin. Tugann sé pictiúr dúinn freisin den mhisneach a bhí ann go gcaithfeadh na daoine seasamh lena gcearta. Níl deireadh leis an obair sin go fóill.
A chairde gabhaim buíochas libh as teacht anseo d’ócáid na hoíche anocht agus fógraím anois go bhfuil an leabhrán Oireachtas Chois Fharraige 1974 – 2014 Comóradh an Dá Scór seolta!
No comments:
Post a Comment