31.8.10

Glúin eile!

Tá 18 naíonraí nua i mí Meán Fómhair 2010 a bheas ag oscailt a gcuid doirse don chéad uair i mbliana. Tá an figiúr seo méadaithe go mór ón 5 Naíonra nua a d’oscail i 2009.

Is iad na Naíonraí atá i gceist ná:-
  • Naíonra Céimeanna Beaga, Ard Aidhin, Baile Átha Cliath
  • Naíonra Tír na nÓg, Bóthar na gCloch, Baile Átha Cliath
  • Naíonra Páistí na Beatha, Sord, Baile Átha Cliath
  • Naíonra Links, Droim Conrach, Baile Átha Cliath
  • Naíonra Bogha Báistí, Inse Chór, Baile Átha Cliath
  • Naíonra na Seanscoile, Leamhcán, Baile Átha Cliath
  • Naíonra Montessori Matters, Leamhcán, Baile Átha Cliath
  • Spraoi Chill Mhantáin, Ráth Naoi, Co. Chill Mhantáin
  • Naíonra Bhóín Dé, Droichead Nua, Co. Chill Dara
  • Naíonra Boisíní, Léim an Bhradáin, Co. Chill Dara
  • Naíonra Spraoi le Chéile, Sráidbhaile Liatroma, Co. Liatroma
  • Naíonra Jigsaw, Port Láirge
  • Naíonra Bóthar na Modhfheirme, Corcaigh
  • Naíonra Pobail an Sciobairín, An Sciobairín, Co. Chorcaí
  • Naíonra Bellview Woods, Cill Airne, Co. Chiarraí
  • Naíonra Ghuaire, Guaire, Co. Loch Garman
  • Naíonra an Choillín, An Mhuileann gCearr, Co. na hIarmhí

Dúirt Cathaoirleach Fhorbairt Naíonraí Teoranta, Máire Uí Bhriain: ‘Is dul chun cinn iontach é seo. Tá fás mór tagtha ar líon na naíonraí agus líon na leanaí ag freastal ar sheirbhísí naíonraí. Tugann na seirbhísí seo tacaíocht do thuismitheoirí gur mian leo an Ghaeilge a úsáid lena leanaí óga chomh maith le cúram leanaí ar ardchaighdeán dá leanaí.

Dúirt Clíona Frost, Príomhoifigeach Fhorbairt Naíonraí Teoranta: ‘Guímid gach rath ar na Naíonraí nua, na Príomh Stiúrthóirí agus Stiúrthóirí maraon leis na leanaí atá ag tosú amach i ré nua thábhachtach ina saol agus a dtuismitheoirí ar an ócáid bhródúil seo. Guímid gach rath freisin ar gach Naíonra atá ag ath-oscailt na doirsí agus ag tabhairt faoi bhliain úr agus iad ag saothrú leo ag cur cúram ar ardchaighdeán ar fáil trí Ghaeilge.’

Is cuideachta dheonach uile-Éireann í Forbairt Naíonraí Teoranta, a thacaíonn le seirbhísí, cúram is oideachas trí Ghaeilge a chur chun cinn do pháistí ó aois an chliabháin ar aghaidh. Cuireann Forbairt Naíonraí Teoranta tacaíocht ar fáil chun na seirbhísí trí Ghaeilge seo thíos a bhunú, a bhuanú agus a riaradh: naíolanna, naíonraí, seirbhísí aois scoile, campaí samhraidh, agus grúpaí tuismitheoirí/caomhnóirí agus leanaí.

Faigheann Forbairt Naíonraí Teoranta maoiniú ó Fhoras na Gaeilge agus ó Oifig an Aire do Leanaí agus Gnóthaí Óige.
Share/Save/Bookmark

27.8.10

Litir práinneach.

Litir oscailte chuig an Taoiseach agus an Tánaiste faoi staid na Gaeltachta

Foilsíodh litir sínithe ag 29 grupaí phobail, eagrachtaí agus coláistí samhradh i nGaeltacht Dhún na nGáll san Irish Times, Donegal Democrat agus sa Donegal News. (Tá an teolas seo agus an leagan Béarla le fáil ar The Hidden Ireland!

Deitear comparáid idir seo agus tuairisc an Chomhchoiste Oireachtais um Ghnóthaí Ealaíon, Spóirt, Turasóireachta, Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta (Béarla).

Cuiradh cóip den litir chuig an Taoiseach agus an Tánaiste.
An Taoiseach Brian Ó Comhain
An Tánaiste Máire Ní Chochláinn,
Teach Laighean,
Baile Átha Cliath 2

A Thaoisigh agus a Thánaiste, a chairde,
    Tá muid ag scríobh chugaibh mar phobal Gaeltachta aontaithe mar go bhfuil imní mhór orainn faoi Thuarascáil na Roinne Airgeadais ar Chaiteachas Caipitiúil 2010-2016. Má ghlactar lena bhfuil molta, beidh deireadh go praiticiúil leis an Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta agus le hÚdarás na Gaeltachta faoi 2016 agus muid ag comóradh 100 Bliain Éirí Amach 1916.
Figiúirí
    Tá na ciorruithe is airde i ndán don Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta mar a léirítear thíos:
Comparáid

    Mar is eol daoibh ón Staideár Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht, tá géarchéim teanga ins an Ghaeltacht faoi láthair, fiú ins na Gaeltachtaí is láidre:

    "Is é tátal lom shuirbhé na ndaoine óga nach bhfuil ach idir 15 bliana agus scór blianta fágtha mar shaolré ag an nGaeilge mar theanga theaghlaigh agus phobail sa chuid is láidre den Ghaeltacht, is é sin le rá an chuid den Ghaeltacht a bhaineann le Catagóir A, mura féidir an patrún seo a chur ar mhalairt treo." (SCT, 2007:27)

    Caithfear dul i ngleic leis an fhadhb seo láithreach sula mbeidh sé ró-mhall agus mar sin de, iarraimid oraibh glacadh leis na moltaí uilig a rinne Tuarascáil an Comhchoiste Oireachtais ar an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge ar na mallaibh agus iad a chur i bhfeidhm.

    Glacann muid leis go bhfuil muid i ndrochstaid eacnamúil faoi láthair agus go bhfuil gá le ciorruithe a dhéanamh i gcaiteachas an Stáit ach ní fhanfaidh slánú na Gaeilge sa Ghaeltacht le cúrsaí eacnamaíochta domhanda.

    Is muidinne, le meas,

    ÉAMONN Mac NIALLAIS, Guth na Gaeltachta;
    SÉAMUS Mac GÉIDIGH, Coiste Paróiste Ghort a Choirce;
    BRÍDÍN B Nic CHEARÁIN, Gaeltacht Bheo Fhánada;
    GRÁINNE Mhic GÉIDIGH, Coiste Ban Tí Thír Chonaill;
    BRÍD Uí DHONAILL, Coiste Áislann Rann na Feirste;
    MÍCHEÁL Mac GIOLLA, Coiste Áislann Chill Chartha;
    NÓIRÍN Uí MHAOLDOMHNAIGH, Easbuic Comharchumann Oileán Árainn Mhór;
    SÉAMUS Mac RUAIRÍ, Coiste Forbartha Anagaire;
    SÉAMUS Mac BRIARTAIGH, Comhairle Pharóiste Chill Chartha;
    CAITLÍN Uí LAIFEARTAIGH, Coiste Pobail Eascarrach;
    SIOBHÁN Ní CHURRAIGHÍN, Coiste Forbartha Theileann;
    MÁIRE Ní CHOMHAILL, Coiste Forbartha Dhobhair Teo;
    MÁIRE Uí CHEALLAIGH, Coiste Sheáin Bháin, Baile na Finne,
    MÁIRE Mhic NIALLAIS Comharchumann Forbartha Ghaoth Dobhair;
    AODH Mac LAIFEARTAIGH, Coiste Céim Aniar, Na Dúnaibh;
    BRIAN Mac CUINNEAGÁN, Lár Comhairle Paróiste Gleann Cholm Cille;
    MÁIRÍN Uí FHEARRAIGH Comharchumann na nOileán Beag;
    BRIDGET Nic GAIRBHEITH, Comharchumann Oilean Thoraí;
    ÉAMON Mac GIOLLA BHRÍDE, Cumann Trádala Tionscail Ghaoth Dobhair;
    RÉAMONN Ó CIARÁIN, Coláiste Gael Linn Bhun an Inbhir;
    PÓILÍN Ní DHONNCHADH, Coláiste Gael Linn Mhachaire Rabhartaigh;
    DAITHÍ Ó MUIRÍ, Coláiste Mhuire, Loch an Iúir;
    MÁNAS Ó LUATHAIRE, Coláiste Árainn Mhór;
    SEOSAMH Ó GALLCHÓIR, Coláiste Cholmcille Gaoth Dobhair;
    Dr SEOSAMH WATSON, Oideas Gael Gleann Cholmcille;
    MÁIRÉAD Uí BHRÁDAIGH, Coláiste Chill Chartha;
    NIALL Ó SLUÁIN, Coláiste Rann na Feirste;
    SEOSAMH Ó DUIBHEANNAIGH, Coláiste na Rosann, Anagaire;
    GAVIN Ó FEARRAIGH
    COLLEEN Nic AODHA, Coláiste Bhun a Leaca,
    C/o Doirebeag, Leitir Ceanainn, Co Dhún na nGall.

Share/Save/Bookmark

21.8.10

Oíche Chultúir BÁC

Agus Oíche Chultúir 2010 Átha Cliath (Béarla) á seoladh go hoifigiúil ag Mícheál Ó Muircheartaigh inniu, Dé Céadaoin, 18 Lúnasa 2010, is cinnte go mbeidh an ceiliúradh cultúir i gCeannáras Chonradh na Gaeilge ar an Aoine, 24 Meán Fómhair 2010, ar an gceiliúradh Gaeilge is mó san ardchathair mar chuid den Oíche Chultúir go dtí seo!

Cé gurbh í seo an tríú bliain as a chéile don eagras teanga páirt a ghlacadh i spraoi na hOíche Cultúir eagraithe ag Taisce Chultúrtha Bharra Temple (TCBT) (Bearla), tá Conradh na Gaeilge ag dul i bpáirt le níos mó eagraíochtaí Gaeilge eile ná ariamh - Club Chonradh na Gaeilge, An Coimisiún le Rincí Gaelacha (Bearla), Comhluadar, Forbairt Naíonraí, Glór na nGael, Ógras, Oireachtas na Gaeilge, Seachtain na Gaeilge, agus An Siopa Leabhar ina measc – le clár imeachtaí iontach a thairiscint do phobal na cathrach mar chuid den bhféile chultúir náisiúnta i mbliana.

Is ceann de na foirgnimh is stairiúla sa phríomhchathair é Ceannáras Chonradh na Gaeilge agus beidh deis ag an bpobal turas treoraithe dátheangach a ghlacadh thart ar an bhfoirgneamh ag Uimhir a 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2 gach 20 nóiméad ar an 24 Meán Fómhair 2010, áit go mbeidh na doirse ar oscailt don saol mór óna 5 – 11in. Cuirfear taispeántas de ghrianghraif a thóg Clive Wasson ag féilte Oireachtais éagsúla ó 2004 i leith, dar teideal An tOireachtas: Spléachadh Siar, ar crochadh i gClub Chonradh na Gaeilge ar feadh na hoíche agus tá sladmhargadh ar leabhair agus earraí Gaeilge eile á reáchtáil ag An Siopa Leabhar óna 5 – 10in.

Beidh deis ag gach duine sa chlann spraoi a bhaint as an nGaeilge mar chuid den Oíche Chultúir sa Cheannáras, agus beidh ciorcal comhrá le cupán tae agus cúpla focal á sholáthar ag Glór na Gael do dhaoine fásta, fad agus atá scoth na ngearrscannán i nGaeilge á léiriú i gClub Chonradh na Gaeilge óna 5 – 7in. Le linn don Choimisiún le Rincí Gaelacha rang rince a mhúineadh trí Ghaeilge do dhaoine óga (12 – 18 mbliana d’aois) óna 6 – 7in,beidh cluichí agus spórt trí Ghaeilge á reáchtáil ag Forbairt Naíonraí Teo. agus Ógras do pháistí 2 – 12 bliana d’aois.

Beidh deis ag na tuismitheoirí sult agus tairbhe a bhaint as imeachtaí na hOíche Cultúir ansin, le caint dar teideal Language Transmission From Generation to Generation á tabhairt ag Finlay MacLeod, CNSA (Béarla), Alban (a eagraíonn cúrsaí Gàidhlig ‘san Dachaidh=sa bhaile) eagraithe ag Comhluadar óna 8 – 9in. Tá cáil ar Chonradh na Gaeilge as ranganna Gaeilge a chur ar fáil ar fud na tíre agus beidh deis ag foghlaimeoirí fásta Átha Cliath triail a bhaint as rang in aisce idir 7 – 8in ar an 24 Meán Fómhair 2010 freisin. Sna sála ar rath na n-albam Ceol le blianta beaga anuas, ní haon ionadh é gurb í Seachtain na Gaeilge atá i mbun ceardlann cheoil agus scríobh amhrán trí Ghaeilge óna 7 – 8in, le cabhair ón gceoltóir cumasach, Enda Reilly.

Cuirfear críoch leis an Oíche Chultúir i gCeannáras Chonradh na Gaeilge le taispeántas rince eagraithe ag an gCoimisiún le Rincí Gaelacha i gcomhar le Club Chonradh na Gaeilge ag 9in, agus tuilleadh amhránaíochta agus siamsaíochta le hOireachtas na Gaeilge óna 9 – 11in ar an 24 Meán Fómhair 2010. Bí ann nó bí gann!
Share/Save/Bookmark

12.8.10

Údarás na Gaeltachta: Donncha & Éamonn

Níl fhios agam an mar fhreagra ar litir oscailte Dhonncha Úi Éallaithe an ráiteas seo ó Éamonn Ó Cuív ach tá sé spéisiúil nach bhfuil siad ag caint faoin rud céanna. Is ar stair atá an chuid is mó den ráiteas Uí Chuív agus is le himní faoin todhchaí atá litir Uí Éallaithe.

Bórd Snip Nua IILéirítear a méid oibre fiontach atá déanta ag an Aire (go mór mhór ina Dháil Cheantair féin!), agus ní fheadach éinne é a shéanadh ar an bpointe sin. Deireann sé gur tiomántas Fhianna Fáil (Béarla) don Ghaeilge atá ann, ach ag breathnú ar suíomh an pháirtí is rí bheag an méid tiomántas atá le feiscint ann. Deireann sé áfach go bhfuil sé "le feiceáil go soiléir nach bhfuil i ceist ag an Rialtas cumhachtaí a aistriú o hÚdaras na Gaeltachta na ón Roinn go heagraíochtaí eile."

Ach an bhfuil? An bhfuil an Straitéis 20 bliain "ardchéimiúil" ar an gClár nua Caipitil a d'fhoilsigh an Rialtas i mí Iúil? Cuireann Donncha Ó hÉallaithe ceisteanna lom nach fhreagraíonn an tAire go lom. Cuireadh na lom-cheisteanna céanna nach mór ag cruinniú i nGaoth Dobhair i rith na seachtaine seo caite.

Conas is féidir cuir le hobair fiúntach Éamonn Uí Chuív ar ar caitheadh €140m ar in 2008 sa bhliain 2015 agus 2016 le €30m? Nó anamhlaidh go bhfuil deireadh leis? Deireadh le Roinn na Gaeltachta, Deireadh le hÚdarás na Gaeltachta? Deireadh leis an nGaeltacht? Deireadh leis an nGaeilge mr teanga phobail?


Litir oscailte ag an Aire Éamonn Ó Cuív T.D.

A Aire, a chara
Is cúis imní a bhfuil sa Clár nua Caipitil a d'thoilsigh an Rialtas le gairid dóibh siúd ar chás leo todhchaí na Gaeltachta. Bhi sé sach dona go raibh sé ráite sa "Dréacht Stráitéis 20
Bliain don Ghaeilge
", a foilsíodh ag deire na bhliana seo calte go raibh plean ag an rialtas Údarás na Gaeltachta a iompó isteach ina Údaras na Gaeilge. Ag an am d'ardaigh mé an cheist go poiblí faoin mbaol a bhí ann, go gcaillfeadh an tÚdaras an fócas ar an nGaeltacht.

Mar Aire, a raibh cúram na Gaeltachta ort ag an am, thug tú le fios, nach raibh sé i gceist aon chumhacht a bhaint ón Údarás faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, ach a mhalairt. Thuig mé uait, is tú ag caint ar RnaG, nach ndéanfaí aon Iagú ar ról an Údaráis i dtaobh cothú na fiontraíochta agus ó thaobh cruthú fostaiochta faoin Stráitéis 20 Bliain don Ghaeilge. Dúirt tú go ndéanfaí athstructúrú ar an Údarás, rud a theastafonn go géar.

Chreid go leor daoine tú ag an am, mar is duine thú, le do cheart a thabhairt dhuit, nach n-insíonn bréaga de ghnáth, cé gur féidir leat an dubh a chur ina gheal ar dhaome go minic le argóintí casta is le clisteacht. Bhí an cuma ar an scéal, do réir do chuid cainte ag an am, go mbeadh an tÚdarás fós ag plé le forbairt eacnamíochta, fiontraíochta agus le cruthú fostaíochta sa Ghaeltacht, mar a bhí ó 1980 agus mar a bhí Gaeltarra Éireann roimhe sin.

Faoi láthair is ón Roinn Chomhionnais, Pobail & Gaeltachta, a fhiaigheann an t-Údarás an t-airgead caipiteal, a theastaíonn le tograí nua fostaíochta a fhorbairt sa Ghaeltacht agus le postanna atá ann cheana a shábhailt. Fuair an tÚdarás €19.65 miliúin sa bhliain 2009 agus tá sé ceapaithe €15 milliún a fháil ón bhfoinse céanna i mbliana. Ach anois, do réir Aithbhreithniú ar an gClár Caipitil, (Béarla) a d'fhoilsigh an Rialtas le gairid; tá deire le cur leis an socrú seo agus as seo amach 'any residual or ongoing investment needs should be funded by the Government Department with pnmary sectoral responsibility', sé sin ó Roinn Bhatt O Keefe, (Enterprise, Trade and Employment).(Béarla amháin!)

Mar duine den Aireacht, a cheadaigh an Aithbhreithnú ar an gClár Caipitil agus mar Aire a raibh freagracit na Gaeltachta ort le 12 bliliain roimhe sin agus mar Theachta Dála don ceantar Ghaeltachta is mó sa tir, ar mhiste leat ceist simplí a fhreagairt.

An bhfuil sé i gceist ag an Rialtas seo airgead caipitil a sholáthar idir 2011 agus 2016 do Údarás na Gaeltachta, le usáid chun brú ar aghaidh le forbairt eacnamaíochta agus cruthú fostaíochta sa Ghaeltacht?

Má ta, ar mhiste leat a inseacht cé mhéad a chuirfear ar fáil faoin bplean caipitil, a mhinú cé as a dtiocfaidh sé agus a soiléiriú dúinn cá bhfuil an soláthar sa phlean don airgead caipitil sin?

Más amhlaigh go bhfuil sé socraite ag an Rialtas, go dtiocfaidh deire le ról Údaras na Gaeltachta i dtaobh cothú na fiontraíochta agus cruthú fostaíochta sa Ghaeltacht, ar mhiste leat é sin a admháil go hoscailte is go macanta, sa gcaoi is gur féidir feachtas náisiúnta a eagrú lena chinntiú nach scriosfar an t-aon eagraíocht amháin atá ag an nGaeltacht faoi láthair, ceal acmhainní caipitil.

Is de bharr brú ón bpobal agus feachtas Cearta Sibhialta na Gaeltachta, a cuireadh Údarás na Gaeltachta ar bun sa biliain 1980. Ní go héasca a ligfear don Rialtas seo deire a chur leis an Údaras ag am a bhfuil géarchéim teanga agus fostafocita sa gcuid bheag sin den Gaeltacht oifigúul, ina bhfuil an Ghaeilge fós in usáid mar theanga cumarsaide i measc an phobail,
Ádh mor,

Donncha Ó hÉallaithe,
Na hAille, Cois Fharraige.


Ráiteas ón Aire Ó Cuív
Tá a lán cainte le gairid maidir le todhchaí na Gaeltachta, todhchaí Údarás na Gaeltachta agus na n-institiúidí Gaeltachta. Sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, tá sé le feiceáil go soiléir nach bhfuil i ceist ag an Rialtas cumhachtaí a aistriú o hÚdaras na Gaeltachta na ón Roinn go heagraíochtaí eile. Go deimhin, is é a mhalairt atá ann mar tá i gceist féachaint an bhfuil seirbhísí a gcur ar fáil ag eagraiochtai éagsúIa faoi lathair a d'théadfadh an tÚdarás agus an Roinn a chur ar fail i bhfad níos éifeachtaí sa Ghaeltacht.

Le blianta beaga anuas, ó bunaíodh MFG agus Comhar na nOileán le déileáil leis an nGaeltacht agus na hoileáin, tá láidriú ar an gcoincheap eagraíochtaí faoi leith a bheith ann le freastal ar na ceantair seo.

Tá tuairimí an Rialtais faoin nGaeilge leagtha amach go soiléir sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus táthar ag leanúint le tiomántas Fhianna Fáil (Béarla) don Ghaeilge ó tháinig siad ar ais i gcumhacht i 1997. Bhi sé de phribhléid agamsa a bheith i m'Aire Stáit i Roinn na Gaeltachta agus i m'Aire Gaeltachta don chuid is mó den am seo. Tá go leor dul chun cinn déanta i rith an ama seo maidir le seirbhísí breise a bheith curtha ar fáil sa Ghaeltacht. Orthu sin tá, achtú an Achta Teanga 2003, stádas oifigiúil don Ghaeilge san Eoraip agus foilsiú na Straitéise 20 Blain don.Ghaeilge. Cuirfear i bhfeidhm an straitéis seo anois sa 20 bliain atá ámach romhainn.

Chomh maith leis sin, tharla go leor forbairti eile atá mar thairbhe don Ghaeltacht. Ina measc sin tá Scéim na gCúntóirí Teanga, Scéim na gCampaí Samhraidh agus méadú ar an gcúnamh do Scéim na bhFoghlaimeoiri Gaeilge ón Roinn Gnóthai Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta.

I rith an ama seo freisin, tugadh cúnamh breise d'Oideachas Triú Leibhéal tré Ghaeilge go háirithe tri Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge in Olscoil na hÉireann, Gaillimh.

Maidir leis an infrastruchtúr, is fíor a rá go raibh infrastruchtúr an-dona sa Ghaeltacht i 1997 agus go raibh fior-ghá le maoiniú a dhéanamh air. Ó shin, faoi Scéim na mBóithre Straitéiseacha, a bhunaigh mise, tá feabhsúchán mór déanta ar bhóithre straitéiseacha na Gaeltachta. Faoi Scéim na
mBóithre Áise, a bhí curtha ar fionraí ag Micheál D. Ó hUiginn nuair a bhí sé ina Aire, tá caoi curtha ai bhóithre beaga chomh maith. Le blianta beaga anuas tá obair déanta ar bhóithre pobail ai nós bóithre portaigh agus cladaigh faoin Scéim Bóithre Pobail. Déanadh a lán oibre freisin ar chéibheanna sa Ghaeltacht. Déanadh obair fheabhsúcháin ar chéibheanna straitéiseacha ar nós Céibh Chill Chiaráin agus ar chéibheanna beaga chomh maith.

Déanadh forbairt ar Áiseanna Pobail agus Caitheamh Aimsire agus tá sé seo le feiceáil go soiléir ar fud na Gaeltachta. I gConamara, feictear sampla de seo i Ros Muc áit a déanadh forbairt ar an bPáirc Peile, Spórtlann Michael Mhóir i Leitir Móir agus i mBaile Chláir na Gaillimhe áit a déanadh forbairt mhór ar an Ionad Spóirt ansin.

Maidir leis na hoileáin, tá an t-infreastruchtúr feabhsaithe agus seirbhísí taistil feabhsaithe chomh maith. Ar Inis Mór, tá beagnach €4Om caite ar chéibh nua ansin. Tá pleanáil ag dul ar aghaidh maidir leis an gcéibh in Inis Oírr agus tá riar mhaith airgid caite freisin ar Inis Meáin. Chomh maith leis si faoin Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta, bunaíodh a lán scéimeanna nua a raibh tionchai dearfach acu ai an nGaeltacht. Scéimeanna ar nós an Scéim Shóisialta Tuaithe, An Clár Sheirbhisí Pobail, a leathnaíodh amach, agus an scéim CLAR a chuir airgead ai fáil le huisce, seirbhísí oideachais, leathanbhanda and a lán seirbhfsi eile nach iad.

Mar Aire Coimirce Sóisialaí, táim sásta go bhfuil an Clár Sheirbhisí Pobail, an Scéim Fostaíochta Pobail agus an Scéim Shóisialta Tuaithe ag aistriú go dtí mo Roinn agus tá súil na scéimeanna seo a leathnú amach sna míonna agus blianta amach romhainn ionas go gcuirfidh siad obair fhónta ar fáil do dhaoine agus freisin go bhfeabhs6idh said seirbhísí in imeachtaí éagsúla do mhuintir na Gaeltachta.

Éamon Ó Cuiv T.D.
Aire Coimirce Sóisiala


Foilsíodh an dá phíosa seo i nGlór Chonamara, saor-nuachtáin a foilsítear ó Chnoc na Cathrach agus atá dálaithe go forleathan i ndeaisceart Chonamara agus Cois Fharraige.
Share/Save/Bookmark

11.8.10

An bhfuil Indreabhán sa Ghaeltacht?


Scríodh píosa faoi Oifig an Phoist in Indreabhán i mí Bealtaine. Cuireadh gearán isteach chuig an Coimisinéar Teanga agus cé nach fhéadach seisean mórán a dhéanamh faoi tugadh freagra fábharach go leor dá oifig agus dúradh:

"Beidh áthas ort a chloisteáil go bhfuil sé deimhnithe dom ag an bPost go bhfuil i gceist an leagan Béarla den logainm a bhaint anuas den chomhartha atá lasmuigh d’Oifig an Phoist in Indreabhán, agus gur aontaigh siad gurb é an polasaí leagan Gaeilge amháin a úsáid sa Ghaeltacht agus leagan dátheangach lasmuigh de."

Bhí mé ag Siopa an Phobail ar maidin agus is oth liom a rá nach bhfuil athrú ar bith ar an scéal. Nó bhfhéidir go gceapann An Post nach bhfuil "Inver1n" sa Ghaeltacht cor ar bith!

Cad is ceart a dhéanamh?
Share/Save/Bookmark

5.8.10

Miontúairiscí Cruinniú Ghuth na Gaeltachta.



Príomhphointí ón chruinniú:

1. Cuireadh fáilte roimh Thuarascáil an Chomhchoiste Oireachtais faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus gabhadh buíochas leis an Chomhchoiste as an obair a rinne siad. Tá gá le brú a chur ar an Rialtas glacadh leis na moltaí seo uilig agus iad a chur i bhfeidhm mar nach bhfanfaidh slánú na Gaeilge sa Ghaeltacht le cúrsaí eacnamaíochta domhanda.

    "Is é tátal lom shuirbhé na ndaoine óga nach bhfuil ach idir 15 bliana agus scór blianta fágtha mar shaolré ag an nGaeilge mar theanga theaghlaigh agus phobail sa chuid is láidre den Ghaeltacht, is é sin le rá an chuid den Ghaeltacht a bhaineann le Catagóir A, mura féidir an patrún seo a chur ar mhalairt treo."
    (SCT, 2007:27)
2. Léiríodh imní láidir faoi Thuarascáil na Roinne Airgeadais ar Chaiteachas Caipitiúil 2010-2016. Má ghlactar lena bhfuil molta beidh deireadh go praiticiúil leis an Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta agus le hÚdarás na Gaeltachta faoi 2016 agus muid ag comóradh 100 Bliain Éirí Amach 1916. Tá gá le feachtas láidir stocaireachta le cur in aghaidh na tuarascála seo.

3. Beidh Guth na Gaeltachta ag leanstan ar aghaidh ag stocaireacht go láidir go nglacfaidh le moltaí an Chomhchoiste Oireachtais agus nach nglacfar le moltaí na Roinne Airgeadais.


Láthair: An Chrannóg, Srath na Corcra.
Dáta: Dé Céadaoine, 4 Lúnasa 2010.
Am: 8.00i.n.

Miontuairiscí

1. Chuir Dónal Ó Cnáimhsí fáilte roimh chuile dhuine agus rinne sé cur síos gearr ar an obair stocaireachta a bhí déanta ag Guth na Gaeltachta ó bhí an cruinniú deireanach ann go háirithe ó thaobh Thuarascáil an Chomhchoiste Oireachtais.


2. Rinne Éamonn Mac Niallais cur i láthair ar:
    a. Tuarascáil an Chomhchoiste Oireachtais faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge
    Ghabh sé buíochas leis an Chomhchoiste as éisteacht le tuairimí na Gaeltachta agus an bhéim atá sa tuarascáil ar an phráinn le gníomh a dhéanamh sa Ghaeltacht. Mhol sé go háirithe:

    • na moltaí atá ann faoi láidriú ar stádas Údarás na Gaeltachta.
    • aitheantas do ról criticiúil na n-eagras deonach agus pobail.
    • na moltaí fadradharcacha uilig ó thaobh oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta de.
    • tacaíochtaí do na teaghlaigh atá ag tógáil a gclann le Gaeilge sa Ghaeltacht, mar shampla, Ionaid Tacaíochta Teaghlaigh, gréasáin sóisialta don aos óg.
    • aitheantas go gcaithfear atarraingt a dhéanamh ar roinnt toghranna le cosaint a thabhairt do Ghaeltachtaí láidre cosúil le Rann na Feirste.

    Má ghlacann an Rialtas leis na moltaí seo ón Chomhchoiste, dúirt sé go mbeadh céim mhór chun tosaigh déanta do shlánú na Gaeltachta agus go gcaithfear a chinntiú go dtarlóidh sé seo.
    b. Tuarascáil na Roinne Airgeadais ar Chaiteachas Caipitiúil 2010 – 2016
    Rinne sé cur síos ar an ísliú tubaisteach caiteachais atá beartaithe don Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta ó €149 milliúin i 2008 go dtí €30 milliúin i 2016.

    Fosta, mar a bhí leagtha amach i dtuarascáil an Bhord Snip Nua, beidh an t-ísliú caiteachais sin i bhfad níos géire sa Roinn seo ná in aon Roinn eile.

    Má chuirtear moltaí na Roinne Airgeadais i bhfeidhm, ciallaíonn sé go mbeidh deireadh leis an Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta agus le hÚdarás na Gaeltachta. Tá sé mar pholasaí ag an Roinn Airgeadais cúraimí na Roinne a thabhairt ar ais do na Rannógaí Stáit eile de réir a chéile, rud a bheadh tubaisteach don Ghaeltacht. Mar sin de, tá géarghá le cur in aghaidh na moltaí seo mar a rinne Guth na Gaeltachta anuraidh in aghaidh mholtaí an Bhord Snip Nua. Sé an t-aon difear nó gur moltaí a bhí i dtuarascáil Mhic Carthaigh ó ghrúpa a bhí seachtrach ón Rialtas, ach tá moltaí na Roinne Airgeadais ag teacht ón Rialtas é féin.

    3. Leis sin osclaíodh an plé don urlár agus seo a leanas cuid de na tuairimí a tháinig chun tosaigh:

    • Tá géarghá le troid go gcoinneofar na cúraimí atá ar an Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta faoi láthair. Má ligtear ar shiúl go dtí rannógaí eile iad, cuirfidh sé deireadh leis an Roinn go praiticiúil.
    • Bunaíodh Roinn na Gaeltachta i 1956 mar go raibh faillí á déanamh ar na ceantair Ghaeltachta ó thaobh forbartha de. Má ligtear cúraimí fiontraíochta an Údaráis le Fiontraíocht Éireann, tarlóidh an faillí chéanna arís. Rinneadh comparáid idir an Ghaeltacht agus an Ghalltacht in iarthar na Gaillimhe faoi láthair.
    • I ndáiríre, tá gá le dhá straitéis nó pholasaí dhifriúla don Ghaeilge: ‘straitéis na hathbheochana’ taobh amuigh den Ghaeltacht agus ‘straitéis daingnithe’ taobh istigh den Ghaeltacht.
    • Is bocht an rud é go bhfuil an chosúlacht air go bhfuil an Rialtas ag iarraidh deireadh a chur leis an Roinn faoi 2016 nuair a bheas comóradh á dhéanamh ar Éirí Amach 1916.
    • Caithfear na hinstitiúidí Gaeltachta a choinneáil ag gabháil, fiú má ghlacann muid le ciorruithe, go dtí go dtiocfaidh feabhas ar chúrsaí eacnamaíochta arís i gceann cúpla bliain. Má ligtear ar shiúl iad, ní bhfaighidh muid ar ais iad.
    • Caithfear súil ghéar a choinneáil ar an reachtaíocht úr d’Údarás na Gaeltachta atá le bheith istigh roimh dheireadh na bliana.
    • I ndáiríre, tá an gearradh siar ar chaipiteal na Roinne ag tarlú ar an toirt mar go bhfuil caiteachas LEADER san áireamh agus go bhfuil sin ag teacht chun deiridh i 2014 nuair a thiocfaidh an titim mhór ó €86M go dtí €40M.
    • Tá sé ráite ag an Taoiseach nach gá do mhuintir na Gaeltachta bheith buartha ach is deacair a shamhlú nach bhfuil glactha ag an Rialtas leis na ciorruithe seo cheana féin nuair a d’fháiltigh an Taoiseach roimh an tuarascáil seo ón Roinn Airgeadais ina phreasócáid ar an 26 Iúil. Deir an Taoiseach nach bhfuil an cinneadh déanta go fóill.
    • Dúirt an tAire Ó Cuív nach é seo polasaí an Rialtais. Léiríonn sé sin go bhfuil scoilt idir na státseirbhísigh sa Roinn Airgeadais agus an Rialtas.
    • Tá brú ollmhór ar an Rialtas léiriú do na margaí idirnáisiúnta airgeadais go bhfuil siad ag dul i ngleic leis na fiacha atá ar an tír agus gur sin an fáth go bhfuil an tuarascáil ón Roinn Airgeadais curtha ar fáil go hoscailte (agus b’fhéidir faoi dheifir).
    • Dúradh gur chóir béim a chur in athdhréachtú Acht an Údaráis ar ghairmoiliúint a bheith curtha ar fáil tré mheán na Gaeilge sa Ghaeltacht, rud nach raibh ag tarlú go dtí seo faoi stiúir ANCO/FÁS.
    • Cé go n-aithníonn muid uilig go bhfuil brú ollmhór ann agus go gcaithfear glacadh le ciorruithe áirithe, ní féidir linn fanacht mar atá, caithfear roinnt mhaith de mholtaí an Chomhchoiste a chur i bhfeidhm nó beidh deireadh leis an Ghaeltacht. Níl costas mór ar chuid mhaith de na moltaí seo agus má fhanann muid go dtí go dtiocfaidh feabhas ar gheilleagar na tíre, tá seans láidir ann go mbeidh sé rómhall. Is féidir caiteachas eile a chur ar athló ach ní fhanfaidh slánú na Gaeilge sa Ghaeltacht le cúrsaí eacnamaíochta domhanda.


    4. Críoch
      Tugadh buíochas do chuile dhuine a thug tacaíocht agus cuidiú don fheachtas go dtí seo.
      Beidh eolas faoin chéad chruinniú eile le fáil ar www.guthnag.com chomh maith le miontuairiscí an chruinnithe seo


Share/Save/Bookmark

Cén teanga?

Tá alt in iGaeilge faoin suíomh nua atá ag An Phoblacht, nuachtáin pháirtí Shinn Féin. Bhí freagra amháin ar seo a spreag an blag áirithe seo inar smaoinigh an scríobhnóir ar an caidrimh a bhí idir Gerry Adams agus Pearse Doherty i bpictiúir sa "newspaper of record," an Irish Times.
Seo an pictiúr a bhí san Irish Times (Béarla) de Gerry Adams agus Pearse Doherty ag siúl guala ar ghualainn chun na Cúirte i mBaile Átha Cliath (- an cás faoi na fo-thoghcháin atá gan ghairm go fóill). Tá fáinne i mbrollach a chasóige ag Gerry Adams. Bhfuil barúil ag éinne ar chén teanga atá fear an fháinne agus fear Ghaoth Dobhair ag labhairt le chéile?

"Cibé faoi sin, tá a fhios agam rud amháin – tá a fhios agam cén teanga a labhair siad sa Chúirt. Sa méid sin, ní fearr pioc Sinn Féin ná na páirtithe polaitiúla Béarlacha eile in Éirinn. ‘Cuirtear an réabhlóid ar athló. Bainimis sult as cuideachta na maithe agus na móruasal.’"

Share/Save/Bookmark

3.8.10

Staitisticí: Bórd Snip II

Roinneamar dearcadh Guth na Gaeltachta i leith tuarascáil na Roinne Airgeadais - nó Bórd Snip II mar a glaodh air - san alt Bórd Snip II & deireadh leis an nGaeltacht.

Féach thíos roinnt staitistic ar chaiteachas caiptil na Roinne. Tá an treo iontach soiléir, ísliú ó EUR149M i 2008 go dtí EUR30M i 2016 - (níl an briseadh síos ar an méid dén chaiteachas seo atá i gceist don Ghaeltacht amháin ar fáil).

An Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais & Gaeltachta
Caiteachas Caiptil 2008-2016 (EURMillliúin)
Bliain
€m
2008
149
2009
133
2010
105
2011
86
2012
86
2013
86
2014
40
2015
30
2016
30



Cosúil leis an Bord Snip Nua, tá na ciorruithe is airde i ndán don Roinn Gnóthaí Pobail, Comhionannais & Gaeltachta .i. Deireadh a chur leis! (Na figiurí seo thíos curtha ar fáil ag Julian de Spáinn, Conradh na Gaeilge). Gliogáil ar an graf chun é a fheiscint níos fearr!
Thug mé an figiúir mícheart don Roinn Dlí agus Cirt anseo, rinne mé dearmmad an "luaide" a chuir isteach. Is -26.8% is ceart a bheith ann.


Beidh cruinniú ag Guth na Gaeltachta tráthnóna Dé Ceadaoine seo chugainn, 4 Lúnasa ag 8 a chlog sa Chrannóg le plé a dhéanamh ar:

1. Tuarascáil an Chomhchoiste Oireachtais ar an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge.
2. Tuarascáil na Roinne Airgidis ar Chaiteachas Caiptil 2010-2016
Share/Save/Bookmark

Leasú Suntasach beartaithe don Phróiseas Aitheantais Iar-bhunscoileanna

Chuir Gaelscoileanna Teo. fáilte roimh fhógra an Tánaiste ar an 28 Iúil 2010 go dtiocfaidh leasú suntasach ar an bpróiseas a bhaineann le hiar-bhunscoileanna nua a aithint.

Faoin gcreatlach nua a bhunófar aontófar na critéir a úsáidfear chun iarratais do bhunú iar-bhunscoileanna a mheas. Mar thoradh ar an bpróiseas seo beidh trédhearcacht ag baint leis an bpróiseas cinnteoireachta ag leibhéal na Roinne Oideachais agus Scileanna maidir le h-aitheantas a bhronnadh ar scoileanna nua beartaithe.

Ag tagairt do na himpleachtaí a bheadh ann do na hiar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge, deir Bláthnaid ní Ghréacháin, Ardfheidhmeannach Gaelscoileanna Teo. , “Fáiltímid go mór roimh athchóiriú ar an bpróiseas aitheantais d’iar-bhunscoileanna, agus tá sé é an-tráthúil i bhfianaise an athbhreithnithe atá á chur i gcrích ar an bpróiseas mar a bhaineann le haitheantas bunscoileanna. Táimid muiníneach go mbeidh an t-athchóiriú beartaithe chun leasa an tsoláthair iar-bhunscolaíochta agus go dtabharfar aitheantas cuí do riachtanais agus don éileamh mór agus inchosanta ar sholáthar iar-bhunscolaíochta lán-Ghaeilge.”

I measc na gcritéir atá réamh-aitheanta ag an Tánaiste, áirítear an riachtanais a bhainfidh le cumas aon scoil nua a bhunófar chun freastal ar éagsúlacht. Freagraíonn na scoileanna lán-Ghaeilge do sholáthar na héagsúlachta ag leibhéal sainmheoin creidimh/teanga agus freastalaíonn siad ar gach cúlra teangeolaíoch, sóisialta agus acadúil na ndaltaí.

Agus í ag tagairt don mholadh go mbunófar Aonad i scoil lán-Bhéarla, tugann ní Ghréacháin an rabhadh, “Cé go bhfáiltímid roimh an mholadh do sholáthar Aonaid a fhreastalóidh ar mhianta na ndaltaí don ghaeloideachas sa chás nach mbeadh éileamh dóthanach do scoil neamhspleách, ní mór go leantar leis an idirphlé idir an Roinn agus Gaelscoileanna Teo. ar mhaithe le h-athbhreithniú agus forbairt chuimsitheach a dhéanamh ar mhúnla an Aonaid mar choincheap agus mar chur chuige. Is cinnte go sásaíonn sé riachtanais ar leith, ach tá alán dúshláin ag baint leis an múnla reatha. Beimid ag fáiltiú go mór roimh an deis dul i mbun comhairliúcháin leis an Roinn ar fhorbairt an mhúnla seo agus ar na critéir a bhainfidh le bunú iarbhuscoileanna lán-Ghaeilge amach anseo”.

Tá sé i gceist go mbunófar Grúpa Comhairleach sa bhFómhair a dhéanfaidh moltaí a ullmhú agus a chur faoi bhráid an Tánaiste maidir le haitheantas d’iar-bhunscoileanna chun díriú ar an riachtanais a bheidh ann áit scoile a bheith ar fáil do 67,000 dalta breise faoi 2024.

Tréaslaíonn sí an Tánaiste as tabhairt faoin bpróiseas seo agus deir sí ina thaobh “...táimid tiomanta don chomhoibriú leis an Tánaiste agus leis an Roinn ar an gceist rí-thábhachtach seo, agus táimid ag súil go mór le ról lárnach a imirt sa dúshlán a bhaineann leis an gcóras is éifeachtachtaí a chur i bhfeidhm. Molaimid go gcinnteoidh an Tánaiste go mbeidh ionadaíocht le saineolas ar riachtanais na scoileanna lán-Ghaeilge ar an nGrúpa Comhairleach”.
Share/Save/Bookmark