Is cosúil nach bhfuil eagrán Gaeilge den tréadlitir ó Easpaig na hÉireann le fáil. Rinne mé iarracht é a fháil ar shuíomh Chomhdháil Easpag Caitliceach Éireann ach níl sé ann.
| English Version. |
Tá toradh dearfach na reachtaíochta teanga nua (Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), 2021) le feiceáil ón méadú suntasach atá ag teacht ar an bhfógraíocht a dhéanann eagraíochtaí stáit trí Ghaeilge ar na meáin chumarsáide éagsúla (e.g. teilifís, raidió, meáin shóisialta). Leanann sé seo sna sála ar fheachtas feasachta náisiúnta a reachtáil Oifig an Choimisinéara Teanga ar an reachtaíocht nua.
Meadú ar líon na gearán.
Tháinig méadú 6% ar líon iomlán na ngearán a fuair Oifig an Choimisinéara Teanga in 2023, sin 634 gearán i gcomparáid le 600 in 2022. Léiríonn líon agus cineál na ngearán easnaimh shuntasacha atá sa soláthar reatha do sheirbhísí poiblí trí Ghaeilge.
I measc na n-easnamh is tromchuisí, tá easpa foirne le hinniúlacht chuí sa Ghaeilge le croísheirbhísí poiblí a sholáthar, e.g. seirbhísí teileafóin agus cuntair ar ardchaighdeán trí Ghaeilge; agus an éagothromaíocht as cuimse idir an freastal a dhéantar trí Bhéarla ar an bpobal trí sheirbhísí teicneolaíochta ar líne i gcomparáid leis an lagfhreastal bearnach trí Ghaeilge. Léirigh imscrúduithe foirmiúla ar Chomhairle Contae na Gaillimhe agus An Post freisin na bearnaí reatha maidir le seirbhísí teicneolaíochta agus idirghníomhacha ar líne trí Ghaeilge.
.jpg)
Ní mór athshamhlú a dhéanamh ag an tráth seo ar sheachadadh seirbhísí poiblí an Stáit trí Ghaeilge. Tá dlús criticiúil foirne le Gaeilge mhaith i gcomhlachtaí poiblí ag teastáil ionas go mbeidh muinín an phobail teanga i seirbhísí poiblí trí Ghaeilge. Ba chóir molchampais sheirbhísí poiblí a fhorbairt i Limistéir Pleanála Teanga Ghaeltachta, i mBailte Seirbhíse sa Ghaeltacht agus lasmuigh den Ghaeltacht, i Líonraí Gaeilge agus i lárionaid Ghaeilge i gcathracha le líon agus caighdeán na seirbhísí poiblí trí Ghaeilge a fheabhsú. Rachfadh na molchampais go mór i ngleic le cuid de na bacanna a bhíonn ar phobal na Gaeilge teacht ar sheirbhísí poiblí ar ardchaighdeán trí Ghaeilge go laethúil.
Dúirt Séamas Ó Concheanainn freisin: “Beidh tábhacht ar leith ag baint leis an bPlean Náisiúnta do Sheirbhísí Poiblí trí Ghaeilge a fhoilseofar níos deireanaí i mbliana. Tá sé riachtanach go leagfaidh an Plean Náisiúnta amach cosán soiléir trína dtiocfaidh feabhas suntasach ar chaighdeán agus ar líon na seirbhísí poiblí trí Ghaeilge. Tá cur chuige réadúil, forásach agus céimnithe, i dtreo na sprice 20% d’earcaithe le Gaeilge sa tseirbhís phoiblí, faoin mbliain 2030 riachtanach freisin, le go rachfar i ngleic leis na bearnaí suntasacha reatha i seirbhísí poiblí trí Ghaeilge”.
In oráid de 3265 focail ar ana chuid ábhar ni raibh ach 115 sa Teanga Náisiúnta ina measc sin dúirt sé "A Chairde" sé n-uaire agus dúirt sé "Gura míle maith agaibh" ag a deireadh. Fágann sin nach raibh ach céad (100) focail san oráid ina iomláin i nGaeilge. Tá an oráid le fáil ar shuíomh (Béarla) a pháirtí.
Seo mar atá sé ar an suíomh -
Agus is tuairim lárnach de pháirtí Fhianna Fáil go gcaithfimid ár gcultúr agus ár bhféiniúlacht náisiúnta a chosaint agus a fhorbairt.
Is cuid riachtanach dár n-aitheantas náisiúnta é dlúthbhaint a bheith againn le cultúir na hEorpa agus le cultúir an domhain uilig. Sin cuid thábhachtach dár nÉireannachas.Le cúig bliana anuas, táimid de shíor ag méadú na tacaíochta don oideachas trí mheán na Gaeilge. Níl aon amhras ach go leanfaidh athbheochan na Gaeilge, ár dteanga iontach náisiúnta, ar aghaidh le díograis sna blianta amach romhainn. Agus is iontach an scéal é go bhfuil Thomas Byrne mar aire na Gaeltachta anois. |
Mar a dúradh ar tuairisc.ie: "Ba mhór idir caint Martin faoi athbheochan na Gaeilge agus admháil lom an aire stáit nua Thomas Byrne an tseachtain seo caite go bhfuil géarchéim teanga sa Ghaeltacht."
Léiríonn oráid Mhichíl Martin an cur chuige atá léirithe go ró mhinic ag an státchóras. Má fhéacann tú ar na teachtaireachtaí ón dTáinaiste ar an gcóras giolcaireachta twitter (X) ní bheadh fhios agat go raibh Gaeilge ar bith aige, fiú nuair a bhí sé ina Thaoiseach. Déarfainn go raibh níos mó Ghaeilge ann ag an Taoiseach Fine Gael, Leo Varadkar ná ag Ceannaire an pháirtí a deireann "go gcaithfimid ár gcultúr agus ár bhféiniúlacht náisiúnta a chosaint agus a fhorbairt."
I bhfocal Catherine Connelly, Cathaoirleach, Choiste Oireachtais sa Dáil roimhe seo: "Tá an teachtaireacht ag dul amach ... má tá rud tabhachtach le rá, abair i mBéarla é."
Nó i bhfocal Sheáin Uí Chuirreáin deich mbliain ó sin, "Labhairígí Gaeilge eadraibh féin ach abair Béarla linne!"
Nó mar a bhí luaite ag Aire Stáit na Gaeltachta nua Byrne, narbh aisteach an rud é go raibh sé níos éasca labhairt i nGaeilge i gcóras na hEorpa sa mBruiséal ná i gcóras riarachán na hÉireann.
Is cosúil nár chuala Fine Gael (nó Fianna Fáil) a dúirt an Coilleánach, "Go dtí go mbeidh an Ghaeilge againn. arís ar ár dteangain agus ar ár n-aigne nílimid saor ..."
 |
| Cosantóir an Bhéarla? |
Tá "military.ie/" ar an suíomh idirlín acu cé go bhfuil chuid de dhá theangach. Agus tá "@defenceforces" (Béarla) acu ar twitter ("X") agus ar facebook (Béarla).
Nach bhfuil sé ait nár chuir Oglaigh na hÉireann, an a ngiolch ar "The official Twitter page of the Irish Defence Forces" nó san "Official Irish Defence Forces Facebook page" sa teanga náisiúnta?
Ar ndóigh ní dea shampla atá ar fáil ón Roinn Cosanta cé go ndearnadar aistriú ar an AAA (URL) don leagan "Gaeilge" dá suíomh go "eagraiocht/an-roinn-cosanta/" ach faraoir is beag Gaeilge atá ar an suíomh acu.
Nó fiú ó Uachtarán na Tíre a úsáideann ainm a oifige i mBéarla ar twitter seachas ár dteanga ársa féin.
 |
| Bronnadh Gradaim ar na scoláirí agus na mic léinn ag ócáid i dTeach an Ambasadóra ar an nDéardaoin (8 Meith 2023) |
Freastalóidh lucht acadúil, gairmithe, mic léinn agus cainteoirí Gaeilge ar 17 institiúid sna Stáit Aontaithe ag tabhairt faoi thaighde, ag déanamh staidéir, ag teagasc agus ag comhoibriú le saineolaithe ina réimsí spéise ó mhí Lúnasa 2023 go mí Lúnasa 2024.
Tá clú agus cáil ar chlár malartaithe Fulbright as iarrthóirí den scoth á roghnú as gach cearn d?oileán na hÉireann chun staidéir a dhéanamh agus obair a dhéanamh le hInstitiúidí sna Stáit Aontaithe thar gach réimse spéise ó shláinte, eolaíocht, teicneolaíocht agus gnó go dtí na healaíona agus cultúr.
Rachaidh na Fulbrighteoirí ag taisteal go dtí 17 Stát ag neadú iad féin in institiúidí ó Institiúid Ailse Dana-Farber i mBostún, Poets House Nua-Eabhrac agus Ollscoil Haváí go dtí an Smithsonian Institution in Washington DC agus East Los Angeles College. Rachaidh Scoláirí Éireannacha Fulbright, Mac Léinn, agus Cúntóirí Teagaisc Teangacha Iasachta (FLTAanna) i dteagmháil freisin le sochaí na Stát Aontaithe agus roinnfidh siad a gcuid eolais agus saineolais nuair a fhilleann siad abhaile.
I mbliana, thug an t-Uachtarán Joe Biden cuairt ar Éirinn. Rachaidh na 37 dámhachtainí Éireannacha go SAM chun smaointe agus eolas a mhalartú agus chun feidhmiú mar Ambasadóirí Cultúrtha. Neartaíonn siad naisc idir ár dtíortha chun tuiscint agus comhbhá a bhfuil géarghá leo a chothú.
Osclófar an chéad bhabhta eile d'iarratais do Dhámhachtainí Fulbright Gaeilge ar 28 Lúnasa 2023. Ba cheart d'iarrthóirí a bhfuil suim acu ann cuairt a thabhairt ar an suíomh idirlín le heolas sa bhreis a fháil.
| Dúirt an tAire Stáit sa Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Thomas Byrne TD:
"Tá cairdeas an chaidrimh idir Éire agus na Stáit Aontaithe mar thaca ag ár stair chomhroinnte agus ár gcomhluachanna. Is teist iad Coimisiún Fulbright agus na Fulbrighteoirí, san am a chuaigh thart agus san am atá i láthair, ar na traidisiúin is fearr de mhalartú acadúil agus cultúrta. Tá Rialtas na hÉireann bródúil as an gclár seo, a bhfuil ról riachtanach aige maidir le tuiscint thrasatlantach a chothú agus na naisc iontacha acadúla a chothú, tríd an Roinn Gnóthaí Eachtracha agus an Roinn Turasóireachta, Ealaíon, Cultúir, Gaeltachta, Spóirt agus Meán. Comhghairdeachas ó chroí le lucht Fulbright na hÉireann 2023-2024." Dúirt Mike Clausen ó US Chargé d'Affaires: "Is ionann Clár Fulbright agus tionscnamh malartaithe idirnáisiúnta oideachais agus cultúrtha ceannródaíoch rialtas na Stát Aontaithe. Tá ról ríthábhachtach ag Fulbright maidir leis an gcaidreamh uathúil na Stát Aontaithe agus Éirinn a chothú agus a chur chun cinn. Malartaíonn dámhachtainí Fulbright taighde, eolas, smaointe agus cultúr agus cabhraíonn siad le fadhbanna tábhachtacha domhanda a réiteach. Tréaslaím le lucht bronnta na bliana seo agus guím rath orthu sna Stáit Aontaithe agus níos faide i gcéin." Dúirt Cathaoirleach Bhord Choimisiún Fulbright in Éirinn, an tOllamh Diane Negra: "Labhraím ar son Bhord iomlán Choimisiún Fulbright na hÉireann agus iad ag tréaslú leis na 37 dámhachtainí Fulbright as a gcuid dámhachtainí a fháil. Is ionann Fulbright agus taighde ardleibhéil, sármhaitheas acadúil agus comhoibriú traschultúrtha agus guím gach rath ar na dámhachtainí agus iad ag taisteal go dtí na Stát Aontaithe ag dul isteach i líonra rathúil Alumni gairmiúla, agus ag fáil taithí ar mhalartú cultúrtha agus oideachais saibhir agus uathúil a chuimsíonn Gradaim Fulbright". Dúirt Stiúrthóir Feidhmiúcháin, Coimisiún Fulbright in Éirinn, an Dr Dara FitzGerald: "Tréaslaím leis na buaiteoirí nua as an onóir agus an éacht suntasach a bhain le Gradam Fulbright a bhaint amach. Tá an Coimisiún bródúil as na dámhachtainí Éireannacha a théann i ngleic leis na Stáit agus a fhilleann abhaile chun a gcuid foghlama a roinnt. Ba mhaith liom mo bhuíochas a ghabháil leis na comhpháirtithe, na geallsealbhóirí agus na hurraitheoirí a thug tacaíocht dúinn le blianta beaga anuas. Ní féidir tionchar a gcuid tacaíochta, láithreach agus le himeacht ama, a mheas faoina luach.
|
Mar ullmhúchán do theacht i bhfeidhm Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), 2021 reachtáil an Oifig (OCT) ceann de na cláir ardaithe feasachta ba mhó ó aimsir a bunaithe. D’fhreastail breis is 2,100 rannpháirtí ar sheimineáir ghréasáin a reachtáil an Oifig, cuid acu a reáchtáladh i gcomhar leis an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán. Díol suntais ab ea an méadú de 81%, ó 189 go dtí 284, a tháinig ar líon na gcásanna inar roinn an Oifig comhairle le comhlachtaí poiblí faoina ndualgais faoin Acht. D’eascair an méadú is suntasaí ar líon na gcásanna comhairleacha go príomha ó theacht i bhfeidhm alt 10A. (Fógraíocht ag Comhlachtaí Poiblí) in Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), 2021, a tháinig i ngníomh mí Dheireadh Fómhair 2022.
 Príomhphointí ❖ 600 gearán faighte le fiosrú ag OCT in 2022 – 25% as Contae Bhaile Átha Cliath ❖ Feachtas feasachta is mó riamh rite ag OCT – breis is 2,100 rannpháirtí ar sheimineáir ghréasáin ❖ 5 imscrúdú curtha i gcrích – 3 imscrúdú a bhain le húdaráis áitiúla; teip Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte clárúchán i nGaeilge do vaicsíní a chur ar fáil; agus imscrúdú ar chomharthaíocht de chuid Iarnród Éireann. ❖ Pleanáil tithíochta sa Ghaeltacht agus craoltóireacht i nGaeilge i measc na mórábhar faireacháin i gcaitheamh na bliana 2022. |
Gearáin.
Fuair an Oifig 600 gearán i gcaitheamh 2022, agus cé gur ísliú an figiúr sin ón 727 gearán a fuair an Oifig in 2021 bhí sé ar chomhleibhéal le líon na ngearán ó bhlianta beaga eile anuas, m.s. 604 gearán in 2020. Chomh maith leis sin, tháinig isteach is amach le ceann as gach uile chúig ghearán ón nGaeltacht agus ceann as gach uile cheithre gearán ar bhonn contae as Contae Bhaile Átha Cliath.
Imscrúdaithe.
Bhain trí cinn den chúig imscrúdú a cuireadh i gcrích in 2022 le húdaráis áitiúla. Bhain ceann de na himscrúduithe sin le Comhairle Contae Uíbh Fhailí (Béarla). Ar mhaithe leis an imscrúdú seo a thabhairt chun críche bhí ar an gCoimisinéir Teanga céim neamhghnách a thógáil trí alt 22(1) den Acht a thionscnamh. Foráiltear in alt 22(1) gurbh fhéidir ceangal ar aon duine ar dóigh leis an gCoimisinéir Teanga faisnéis ábhartha a bheith aige nó aici an fhaisnéis sin a chur ar fáil agus más gá iarraidh ar an duine sin freastal os a chomhair chun críche chur i ngníomh a chuid feidhmeanna.
Léirigh imscrúdú eile gur sháraigh FSS - Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (Bearla) an dualgas reachtúil teanga atá daingnithe i bhfo-alt 9 (2) d’Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003. D’eascair an sárú de bharr gur thug an FSS feidhm do chóras chun coinní do vacsaín a dhéanamh ar líne gan dícheall cuí a dhéanamh i leith na gceart teanga atá leagtha amach i bhfo-alt 9(2) trína bhfuil sé de cheart ag an bpobal cumarsáid i scríbhinn i nGaeilge a dhéanamh le comhlacht poiblí.
Rinne an Oifig faireachán ar fheidhmiú moltaí imscrúduithe i gcás 10 gcomhlacht poiblí le linn 2022 freisin. Bhí cúrsaí pleanála agus tithíochta sa Ghaeltacht agus an chraoltóireacht Ghaeilge i measc na n-ábhar ba shuntasaí a raibh monatóireacht le déanamh orthu.
Pleanáil sa Ghaeltacht.
Is díol suntais é an líon gearán a bhaineann le cúrsaí pleanála sa Ghaeltacht atá tagtha chun cinn le blianta beaga anuas. Faoi alt 10(2)(m) den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000, cuirtear ceanglas ar údarás pleanála a bhfuil limistéir Ghaeltachta faoina chúram, cuspóirí faoi leith a leagan síos ina Phlean Forbartha Contae chun oidhreacht teanga agus chultúrtha na Gaeltachta a chosaint, lena n-áirítear an Ghaeilge a chur chun cinn mar theanga an phobail.
Léirigh imscrúdú in 2019 gur theip ar Chomhairle Contae na Mí na cuspóirí céanna seo a bhí leagtha amach ina Plean Forbartha Contae a chomhlíonadh agus iarratais phleanála ar fhorbairtí tithíochta sa Ghaeltacht á bpróiseáil, agus cinntí á ndéanamh orthu. Cé go bhfuil iarracht dhílis á déanamh ag Comhairle Contae na Mí moltaí an imscrúdaithe a chur i bhfeidhm, léiríonn an cás seo gurb ann do riachtanas soiléirithe i bhfoirm reachtaíochta nó rialacháin d’údaráis áitiúla a bhfuil limistéir pleanála teanga Ghaeltachta faoina gcúram, amhail cásanna eile atá curtha faoi bhráid na hOifige le blianta beaga. Chuige sin beidh tábhacht ar leith ag baint leis na treoirlínte reachtúla nua atá le heisiúint ag an Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta i mbliana chun feidhmiú alt 10(2)(m) den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 a chinntiú.
 |
| Rónán Ó Domhnaill Coimisinéir Teanga 2014-2023 |
Scoir Rónán Ó Domhnaill de bheith ina Choimisinéir Teanga nuair a chuaigh sé i mbun a chuid cúraimí nua mar Coimisinéir Forbartha na Meán i gCoimisiún Nua na Meán i lár mhí Feabhra 2023.
 |
| Meas: Daonlathaigh Shoisialta |
1. Sinn Féin - níl fiú cnaipe "Gaeilge" ann agus má déannan tú cuardú don bhfocal "Gaeilge" faigheann tú preas ráitaisí - ceann nó dhó i nGaeilge ach an cuid is mó i mBéarla. Ní féidir cabhrú nó síniú suas sa Teanga Náisiúnta!
2. Fine Gael - Níl cnaipe "Gaeilge" ann agus má deanann tu cuardú don bhfocal "Gaeilge" faightear preas ráitaisí i mBearla. Ní féidir cabhrú nó síniú suas sa Teanga Náisiúnta!
 |
| Meas: Na Glasaigh |
4. Comhaontas Glas - tá dhá shuíomh acu, ceann i mBéarla agus ceann i nGaeilge agus tá cnaipe teanga ann le dul chuig an leagan Béarla. Cheap mé nach raibh an leagan Gaeilge suas chun dáta agus tá stuif i mBearla ann chomh maith.
 |
| Meas? Fianna Fáil |
6. Na Daonlathaigh Shoisialta - tá cnaipe "Gaeilge" ann agus tá leathanach i nGaeilge ann le roinnt stuif i nGaeilge.
7. Pobal roimh Brabús - Níl cnaipe Gaeilge ann agus má cúardítear an focal "Gaeilge" faightear preas ráitisí i mBéarla don chuid is mó.
8. Aontú - Arís níl cnaipe "Gaeilge" ann agus má deantar cúardú don bhfocal "Gaeilge" faightear preas ráitisí, cuid acu i nGaeilge. Ní féidir cabhrú nó síniú suas sa Teanga Náisiúnta!
 |
| Di-mheas? SF; FG; LO; PBP |
 |
| Brú ar an bpic chun é a léamh! |
“Ní haon áibhéil a rá go raibh bóthar fada againn le 10 mbliana anuas le hAcht na dTeangacha Oifigiúla a uasdátú." arsa Julian de Spáinn. "Thosaíomar amach ag cosaint neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga agus ag cur i gcoinne lagú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003. Rinne an Conradh seo i bpáirt le Guth na Gaeltachta i 2011 agus, thar an chéad 10 mbliana eile, is iomaí grúpa, duine sa phobal agus polaiteoir a thacaigh lenár n-éileamh. Tá dul chun cinn déanta. Ní amháin gur éirigh linn Oifig an Choimisinéara Teanga a choinneáil neamhspleách ach baineadh na rudaí a leanas amach san Acht leasuithe:
"Níl aon amhras ar an gConradh ach go bhfuil dúshlán eile os ar gcomhair agus go mbeidh brú leanúnach ag teastáil le cinntiú go gcuirfear Plean Náisiúnta sásúil agus uaillmhianach le chéile agus go gcuirfear i bhfeidhm ina iomlán é, chomh maith leis na forálacha ar fad eile san áireamh san Acht a chur i bhfeidhm. Leanfaidh Conradh na Gaeilge ag brú leis seo a bhaint amach agus spreagfar rannpháirtíocht leanúnach ón bpobal.”
 |
“Is cinnte go bhfuil dul chun cinn déanta ó thaobh cearta teanga de toisc gur achtaíodh an reachtaíocht seo. Is gá don Stát gníomhú ar bhealach praiticúil agus réamhghníomhach anois chun feidhm a thabhairt don chuspóir soiléir gur daoine atá inniúil sa Ghaeilge a bheidh i 20% d’earcaithe nua sa tSeirbhís Poiblí agus sa Státseirbhís faoin mbliain 2030. Is léir go mbeidh go leor ag brath ar obair an Choiste Chomhairligh, atá le bunú faoin Acht, agus ar an bPlean Náisiúnta do Sholáthar Seirbhísí Stáit trí Ghaeilge, a mbeidh feidhm reachtúil aige, chun cur go suntasach le líon na gcainteoirí Gaeilge sa tSeirbhís Phoiblí.”
I measc na bhforálacha sa reachtaíocht nua tá:
| A lámh curtha ag Uachtarán na hÉireann le bille teanga nua (TuairiscNuacht) Fáilte áirithe curtha roimh achtú an Bhille Teanga (RTÉ) |
2. Cuireadh litir a sheol mé sa phost arais chugam, cé go raibh an seoladh iomlán soiléir (clóscríofa), iomlán cruinn agus an stampa ceart íoctha. Bhí an seoladh i Gaeilge. Ar laghad ní raibh “address does not exist” scríofa air an uair seo mar a tharla roimhe.
3. Tá mo theastas Covid digiteach i mBéarla amháin, gan focal amháin Gaeilge air agus m’ainm litrithe mícheart mar atá cinn baill eile den chlann.
Dona go leor a deir tú ach níl anseo ach na fadhbanna a bhíonn agam agus ag Gaeilgeoirí eile i gcaitheamh ár saol. Ach theip orm mo gheallúint a choinneáil nuair a tharla seo:
4. Tá orm Cárta Leasa Sóisialaigh a fháil agus bhí ar an Roinn Coimirce Sóisialaí mo theastas breithe a dheimhniú go leictreonach.
Bhaist mo thuismitheoirí Ciarán Ó Feinneadha orm. Dúradh liom agus mé ag plé leis an Oifig áitiúil “ Ní ann duit ar an gcóras” agus “ níl tú ar an gcóras ar chor ar bith”. Mar sin ar an gcóras cláracháin do theastais bhreithe ag rialtas na hÉireann ní ann do ‘Ciarán Ó Feinneadha’. Tá mo shloinne aistrithe acu go Béarla agus tá an sloinne Béarla a chruthaigh siad dom úsáidte acu chun comhadú a dhéanamh ar m’ainm ceart sa chóras . Dúradh liom faoi thrí go bhfuil seo déanta acu do gach uile dhuine a bhfuil sloinne Gaeilge acu.
Tá an leagan Gaeilge fós ar an teastas féin ach tá siad tar éis ár sloinnte Gaeilge ar fad a aistriú go Béarla (más Béarla é) agus tá comhadú déanta acu orainn faoin leagan Béarla sin amháin. Mar sin nuair a rinne siad iarracht mo theastas breithe a dheimhniú iarradh orm cén leagan Béarla a bhí ar m’ainm agus ar ndóígh dhiúltaigh mé ceann a chumadh toisc nach ann dó – bíonn saghas náire orm maíomh as WARRIOR ar ndóigh. Mar sin ní raibh an oifig áitiúil in ann teacht orm sa chóras gan an leagan truaillithe/Béarla den ainm faoin a bhfuil mé comhdaithe acu, rud nár úsáid mé riamh nó mo thuistí. DOCHREIDTE.
Dúirt Rónán Ó Domhnaill chomh maith: “Léiríonn na gearáin a rinneadh leis an Oifig anuraidh arís eile an gá le hAcht Teanga neartaithe chun seirbhís níos fearr trí Ghaeilge a fháil ón Stát. Tá súil go dtosóidh an Bille Teanga leasaithe á dhéanamh sin ach é a bheith achtaithe.”
Thug Oifig an Choimisinéara Teanga ceithre imscrúdú fhoirmiúla chun críche le linn 2020. Bhain péire acu le Covid.
Ar an iomlán rinneadh 604 gearán leis an Oifig anuraidh – laghdú 14% ó 2019. Tháinig 33% de na gearáin ó Bhaile Átha Cliath agus 23% ó na ceantair Ghaeltachta.
Féach chomh maith:
Bhain 20% de na gearáin a fuair an Coimisinéir Teanga leis an bpaindéim (Tuairisc.ie 1/6/2021)
Sárú déanta ag an Roinn Oideachais agus ag an bhForas Taighde ar Oideachas ar a ndualgais reachtúla. (Tuairisc.ie 1/6/2021)
‘Neamart córasach’ ba chúis le comharthaí sláinte i mBéarla amháin i gcathair na Gaillimhe (Tuairisc.ie 1/6/2021)
Easpa eolais i nGaeilge ó dhá Roinn Stáit ina mhórchúis ghearáin (NuachtRTÉ/TG4 1/6/2021)
Coimisinéir Teanga gafa ag gearáin faoi chúrsaí Covid-19 in 2020 (NuachtRTÉ/TG4 1/6/2021)
 Alt 33(2) d’Acht an Gharda Síochána (2005). |
Tá dualgas reachtúil ar Choimisinéir an Gharda Síochána, a mhéid is indéanta, a chinntiú gur comhaltaí den fhórsa atá líofa sa Ghaeilge a chuirtear ar dualgas i ndúiche ina bhfuil limistéar Gaeltachta.
Léirigh an t-imscrúdú a tugadh chun críche i mí na Nollag 2011 nár chomhlíon an Garda Síochána a ndualgais reachtúla teanga comhaltaí den fhórsa atá inniúil go leor sa Ghaeilge a chur ar dualgas i nGaeltacht Dhún na nGall.
Rinneadh moladh sonrach in imscrúdú 2011 go bhfiosródh an Garda Síochána an soláthar foirne ar fud na Gaeltachta lena chinntiú go rabhthas ag comhlíonadh na ndualgas reachtúil teanga atá leagtha ar an nGarda Síochána in Acht an Gharda Síochána, 2005 agus Scéim Teanga an Gharda Síochána, 2009-2012.
Fuarthas amach mar thoradh ar phróiseas faireacháin nach bhfuil ach 35 Garda le Gaeilge as 95 Garda ina iomláine atá lonnaithe i stáisiúin Ghaeltachta. Seo de réir chóras féinmheasúnaithe an Gharda Síochána féin.
*Tuarascáil faoi fho-alt 26(5) d’Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003do Thithe an Oireachtais (Leabharlann an Oireachtais)
@gardainfo @ceartateanga @OireachtasNews @DeptJusticeIRL
Is cosúil nach raibh iad le fáil sa Teanga Náisiúnta ag an láthair ina a raibh mé á fháil. (Ní smaoinítear ar pobal na Gaeilge fiú sa Phríomhchathair Seirbhís Gaeltachta!)
Rinne an Coimisinéir Teanga tagairt don bhfadhb seo agus é ós comhair choiste Oireachtais i mí Deaireadh Fomhair 2020.
"Maidir leis na gearáin a d’fhiosraigh m’oifig, a bhain bealach amháin nó bealach eile leis an bpaindéim, feictear dom téama coitianta i gcuid de na freagraí a tugadh: go mb’éigean gníomhú go práinneach agus, i gcúinsí fíoreisceachtúla na géarchéime sláinte, cinneadh an dualgas reachtúil teanga a chur i leataobh, é a chur ar atráth, nó níor tugadh aird ar an dualgas sin toisc go gcuirfeadh sé moill ar an ngníomh a chur i gcrích.
"Dá nglacfaí leis nach raibh dlite ar chomhlacht poiblí na seirbhísí seo a chur ar fáil go dátheangach ar an údar nárbh acmhainn dó sin a dhéanamh gan moill a chur leo, d’fhéadfaí a fhorléiriú as sin nuair ba thábhachtaí agus ba phráinne an tseirbhís nó an chumarsáid, gur lú an seans go gcuirfí ar fáil as Gaeilge í."
Nuair a tháinig mé abhaile rinne mé iarracht an eolas seo a fháil ó shuíomhanna éagsúla sláinte. Ní raibh mé ábalta iad a fháil go héasca ar aon suíomh, Roinn Sláinte nó ar shuíomh Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte. Aisteach ach bhfuil aon Roinn Rialtas eile sásta bheith ainmnite ar twitter leis an ainm sa Teanga Náisiúnta fiú Uachtarán na Tíre.
Tá sé suimiúil má déantar hse.ie a úsáid le dul ann faightear www.hse.ie/eng/. Níl aon cnaipe ann a deireann "Gaeilge" nó "Irish Version" Má athraíonn to go www.hse.ie/ga/ níl rud ar bith le fáil ach "Page not found!"
I measc na leathanaigh Bhéarla d'aimsigh me "COVID-19 resources and translations." Níor smaoinigh mé ar "translations" a lorg aistigh go leor ach chonaic me ag bun an leathannach baile i mBéarla é. Is ansin atá an-chuid den eolas a bhí uaim le fáil ach tá na nascanna i mBéarla mar: "Information leaflet about the COVID-19 vaccine (Pfizer/BioNTech, Comirnaty) Irish (PDF, 430 KB, 12 pages)" agus "What can you expect after your COVID-19 vaccine (Pzizer/BioNTech, Comirnaty) Irish (PDF, 210 KB, 2 pages)"*
Is cosúil go bhfuil leabhráin agus billeoga don tri vacsaíní le fáil sa teanga náisiúnta ach ní mór duit beagáinín Béarla agus meon bhleachtaire a bheith agat chun iad a aimsiú!
Seo na leabhráin:|
Pfizer.BioNTech, Comirnaty: - Leabhrán; - Billeog Moderna; - Leabhrán: - Billeog AstraZeneca: - Leabhrán; - Billeog |
*Is cuimhin liom go raibh fadhb mar sin agam nuair a bhí mé ag lorg ceadúnas tiomána 2015.
 |
| Jack Chambers T.D. Príomh-Aoire an Rialtais Aire Stáit na Gaeltachta & an Spóirt |
| Tag: - Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2019
Eoin, a chara, Táim ag scríobh chugat maidir le do chomhfhreagras thuas dár dáta 26 Eanáir 2021. Mar is eol duit, cuireadh tús le Céim an Choiste do Bhille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2019 ar an Aoine 22 Eanáir 2021. Is é príomhchuspóir an Bhille ná Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 a leasú ionas go mbeifear in ann feabhas a chur ar sholáthar seirbhísí phoiblí trí Ghaeilge agus líon na gcainteoirí Gaeilge a earcaítear sa tseirbhís phoiblí a mheadú. Tá an Rialtas tiomanta na spriocanna seo a bhaint amach. Tá mé ag tabhairt aghaidh ar seo trí mo leasú fhéin a chur chun chinn ar an mBille le moladh go mbeidh 20% d’earcaigh nua do chomhlachtaí poiblí inniúil sa Ghaeilge tráth nach ndéanaí ná 2030. Anuas ar sin, ceadaíonn an Bille Coiste Comhairleach reachtúil um Sheirbhísí Gaeilge a bhunú d’fhonn soláthar sheirbhísí poiblí trí Ghaeilge a mhéadú agus a fheabhsú. Bunófar an Coiste Comhairleach tráth nach ndéanaí ná sé mhí tar éis an Bhille a bheith achtaithe. Leagtar amach feidhmeanna an Choiste Chomhairligh sa Bhille, lena n-áirítear Plean Náisiúnta a fhoilsiú ar mhaithe le soláthar seirbhísí poiblí trí mheán na Gaeilge a mhéadú. Beidh an Plean Náisiúnta ullmhaithe agus curtha faoi bhráid an Aire tráth nach ndéanaí ná dhá bhliain tar éis a bhunaithe. Mar atá sonraithe sa Bhille, agus iad ag cur an Phlean Náisiúnta i dtoll a chéile, beidh an Coiste Comhairleach ag tabhairt airde ar na seirbhísí a sholáthraíonn comhlachtaí poiblí trí mheán na Gaeilge a mhéadú, ag féachaint go háirithe do sheirbhísí a sholáthraíonn comhlachtaí poiblí i Limistéir Pleanála Teanga Ghaeltachta, i mBailte Seirbhíse Gaeltachta agus i Líonraí Gaeilge. Anuas ar sin, tá dualgais ar na comhlachtaí poiblí cheana féin faoin bPríomh-Acht agus beidh tuilleadh dualgais acu faoin mBille seo, má achtaítear é. Beidh an tAire in ann rialacháin a fhorodú ionas go mbeidh na mionsonraí a bhaineann leis seo clúdaithe sna caighdeáin. Chomh maith leis seo, beidh cumhachtaí breise ag an gCoimisinéir Teanga. Bheinn ag súil go gcloífidh na comhlachtaí poiblí leis na forálacha seo agus go ndéanfaidh siad é ar mhaithe leis an custaiméirí a bhfuil Gaeilge acu. Tá i gceist againn cur leo sin tríd leasú a thabharfaidh cumhacht don Coimisinéir Teanga faireachán a dhéanamh ar chomhlíonadh aon achtacháin a bhaineann le stádas nó úsáid teanga oifigiúla ag comhlachtaí poiblí. Is dul chun cinn mhór a bheidh anseo d’Oifig an Choimisinéara. Tá mé ag iarraidh go mbeidh an Bille seo achtaithe chomh luath agus is féidir, le go mbeidh muid in ann tús a chur leis an obair thábhachtach faoi na caighdeáin, le go mbeidh muid in ann an Coiste Comhairleach a bhunú agus an Phlean Náisiúnta a fháil dréachtaithe. Le gach dea-ghuí,  Jack Chambers T.D. Príomh-Aoire an Rialtais agus Aire Stáit na Gaeltachta agus an Spóirt |
 |
| Richard Burke TD |
 |
| Richie Ryan TD |
Baineadh ardú €17.6m amach sa cháinaisnéis don Ghaeilge agus don Ghaeltacht.
Is fiú a rá chomh maith gur baineadh €8m amach don Údarás agus €1.9m amach do TG4 mar airgead aon-uaire i mbliana chomh maith. Ta an-mholadh ag dul do gach duine páirteach sna fheachtais éagsúil, go háirithe iad siúd páirteach i SEAS an Chonartha agus/nó a rinne teagmháil lena polaiteoirí ó 2016, leis an airgead seo a bhaint amach. Agus cé go bhfuil buíochas ag dul do na hAirí, na polaiteoirí agus do na daoine sna húdaráis a rinne gníomh ar son ár n-éileamh chomh maith ní an ach tús - go fiú tús mall!
Dúirt Cathaoirleach ar an gCoiste Gaeltachta & Gaeilge an Oireachtais, Aengus Ó Snodaigh, gur caitheadh “go dona leis an nGaeilge agus an Ghaeltacht trí chéile” i gcomparáid le réimsí eile." (Tuairisc.ie 14/10/2020) Tá sé deacair easaontú leis go mór mór nuair a deintear comparáid leis an méid atá á infheistiú ag Rialtas na hÉireann sna ceantair Ghaeltachta agus an teanga sa Bhuiséad seo leis an méid a bhí roinnte leo roimh 2008.
Deireadh ré?
Dúirt an céad Coimisinéir Teanga sular éirigh sé as 2014 go raibh gach cosúlacht go raibh "an teanga á ruaigeadh ar leataobh go leanúnach chuig imeall na sochaí, agus áirím anseo cuid mhaith den riarachán poiblí?" (Fochoiste Oireachtais faoin Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 23/1/2014)
Bhí alt son Irish Times i 2015 (Mapping the State 21/11/2015 i mBéarla) eile ina dúradh "Even though (Arts, Heritage and the Gaeltacht) is really important in terms of national profile, in terms of funding, the drop since the recession might suggest that is not as important as other aspects.”
Bhuil an dearcadh sin athraithe?
 |
| Fós ar an imeall? |
Sílim nach bhfuil ann ach deireadh leis an dtús. An chúis dóchais é go dtógfar caisleán mór dár bhféiniúlacht ar an mbunús seo agus go bhfuil deireadh leis an támáilteacht agus an méarfhadachas?
• Moill, moilliú nó stopadh? Torthaí thaighde an Choimisinéara ar pholasaí Rialtas i leith na Gaeilge. (3/9/2013)
