23.7.15

"...ar son a bhfuil beo de Chlannaibh Gaedheal..."

Ar an 31 Iúil 1915 d’fhág Pádraig Mac Piarais slán ag Scoil Bhriocáin, i gceantair Ros Muc don uair dheiridh agus thug a aghaidh ar Bhaile Átha Cliath ar an traein chun freastal ar shochraid Uí Dhonnabháin Rosa. I bpóca a sheaicéid aige bhí ceann de na hóráidí is aitheanta agus is spreagúla a tugadh sa tréimhse réabhlóideach sin agus a chuir an Piarsach os comhair an náisiúin mar cheann de cheannairí an fheachtais.

Clár na Scoile 31 Iúil 2015

10r.n. Clárú (Tae & Caifé)
10.30 Ardú Brat na hÉireann – CathaoirleachChontae na Gaillimhe, An Comhairleoir Peter Roche
10.40 Fáiltiú Páid Ó Neachtain, OifigeachForbartha Gaeilge, Comhairle Chontae naGaillimhe.
Cur in aithne Aíonna Speisialta na Scoile
10.50 Aitheasc Oscailte na Scoile - An tOllamh Gearóid Ó Tuathaigh
11.20 ‘An Piarsach i Ros Muc’ - Seosamh Ó Cuaig
12.00 Fealsúnacht Oideachais an Phiarsaigh - An Dr Ciarán Ó Coigligh
12.40 Cearta Teanga: Fís don Todhchaí - Rónán Ó Domhnaill, An Coimisinéir Teanga
13.10 Díospóireacht agus Plé Oscailte ar théamaí na Scoile

13.30 Lón

14.30 Cur síos ar Thogra Ionad Cuairteoirí an Phiarsaigh
14.45 Siamsaíocht Chultúrtha ag Teach an Phiarsaigh (ag brath ar aimsir)
• Amhráin Sean-Nóis, Damhsa ar anSean-Nós, Filíocht
• Athchruthú ar Óráid an Phiarsaighar Shochraid Uí Dhonnabháin Rosa
16.00 Cumann Staire Ros Muc - Siúlóid go Cnocán na Móna agus nochtadh leacht chuimhneacháinag an dornálaí clúiteach Seán Ó Mainnín
*Déanfaidh RTÉ Raidió na Gaeltachta craoladh beo ar angclár Idir Dhá Shéasúr
ó Ros Muc ó 9.15rn go 10.15rn in onóir na hócáide


ón gClaíomh Solais 1915
Is i Ros Muc a scríobhadh an óráid spreagúil cháiliúil sin sa teachín samhraidh a thóg an Piarsach ar an Turloch. "Do hiarradh orm-sa labhairt indiu ar son a bhfuil cruinnighthe ar an láthair so agus ar son a bhfuil beo de Chlannaibh Gaedheal, ag moladh an leomhain do leagamar i gcré annso agus ag gríosadh meanman na gcarad atá go brónach ina dhiaidh...."

Tá aistriuchán go Gaeilge den oráid go leir le fáil anseo ag Leabhra Feabhra.

Bheartaigh Comhairle Chontae na Gaillimhe mar chuid do Chomóradh Céid Éirí Amach 1916 tús a chuir lena gclár comórtha céid i Ros Muc agus tá Scoil Samhraidh an Phiarsaigh á bhunú i mbliana chun comóradh a dhéanamh ar Phádraig Mac Piarais agus le ábhair bainteach le fís an Phiarsaigh don Ghaeilge agus do chothú na teanga a chíoradh. Áireofar ansin An Ghaeltacht, An Ghaeilge, Cearta, Cultúr, Oideachas, Litríocht agus eile.

Pádraig Mac Piarais (1879-1916)
Thosaigh Pádraig Mac Piarais ag cur suime i gcultúr nahÉireann agus é ina dhéagóir. In 1898 rinneadh comh-alta den Phiarsach ar Choiste Feidhmiúcháin Chonradhna Gaeilge. Bhain sé céim amach san Ollscoil Ríoga in1901, céim sna Dáin agus sa Dlí. Bhíodh an Piarsach agscríobh go seasta agus d’fhoilsigh sé cuid mhór saothari nGaeilge agus i mBéarla. Ceapadh ina eagarthóir é arpháipéar nuachta Chonradh na Gaeilge, An ClaidheamhSoluis.

Chreid sé go láidir san oideachas agus bhunaighsé dhá scoil, Coláiste Éanna agus Coláiste Íde, a bhídírithe ar oideachas trí Ghaeilge do pháistí na hÉireann.Bhí an Piarsach ar dhuine de bhunaitheoirí na nÓglachagus bhí sé páirteach i gcumadh Forógra na Poblachta. Bhí sé in Ard–Oifig an Phoist le linn an Éirí Amach, áit a raibh sé ina Phríomh-Cheannfort ar fhórsaí na hÉireann.

Scoil Bhriocáin, AnGortMór, RosMuc.
Tá stair fhada ag Scoil Bhriocáin ag dul siar go dtí 1873. Bhí Pádhraic Ó Conghaile ina Phríomhoide i seanscoil an Ghoirt Mhóir i dtús an chéid seo caite. Ba é ba chúis le Pádraig MacPiarais a thabhairt go Ros Muc an chéad lá riamh sa mbliain1903. D’iarr Pádhraic Ó Conghaile ar Chonradh na Gaeilge duine a chur anuas as Bleá Cliath le scrúdú a chur ar lucht rang oíche a bhí le bheith ina múinteoirí Gaeilge ina dhiaidh sin. Ba é an Piarsach a tháinig agus a choinnigh ag teacht mórán chuile shamhradh as sin go 1915. Chaitheadh an Piarsach go leor dá chuid ama i Scoil an Ghoirt Mhóir ag éisteacht leis na daltaí ag Gaeilgeoireacht.

Cúis áthais d'eagraithe na Scoile go m beidh gar-iníoneacha le Pádhraic Ó Conghaile - Phil Uí Leathleabhair agus Máire Barnard  -  i láthair le linn na Scoile.

Teach an Phiarsaigh
Teachín beag athchóirithe é seo a bhfuil a aghaidh amach arna lochanna draíochtacha agus ar shléibhte Chonamara. Bhain Pádraig Mac Piarais úsáid as mar theach samhraidh agus mar scoil samhraidh dá dhaltaí as Scoil Naomh Éanna i mBaile Átha Cliath. Dódh an teachín le linn Chogadh na Saoirse ach ath-chóiríodh an taobh istigh de, áit a bhfuil taispeántas anois ann. Thosaigh obair i Samhradh 2015 ar thógail ionad cuairteoirí le h-ais Thí an Phiarsaigh atáthar ag súil a bheith críoch-naithe faoi Shamhradh 2016.


Déan cinnte go gcláraíonn tú le freastal ar Scoil Samhraidh an Phiarsaigh 2015 trí ríomhphost a sheoladh chuig gaeilge@cocogaillimh.ie.
Share/Save/Bookmark

No comments:

Post a Comment